Opera Narodowa: Edita Gruberova jako królowa Elżbieta I

Nie jest diwą, bo to słowo ostatnio wyświechtane, ale absolutną primadonną i wokalnym fenomenem. Rozpala namiętności i spory, bez niej świat opery stałby się ubogi. Starannie dobiera miejsca występów. W Europie jest zaledwie kilka teatrów, w których można ją stale oglądać: w Wiedniu, Monachium, Barcelonie. W 2013 r. po długiej przerwie wróci do Zurychu. Ostatnio dodała do tej listy Operę Narodową.

Podobno nie lubi nowojorskiej Metropolitan Opera, od lat tam nie śpiewała.

Zobacz galerię zdjęć

– Po prostu nie mam zbytniego respektu dla amerykańskiej publiczności – wyjaśnia "Rz" Edita Gruberova. – Oglądałam kiedyś w Nowym Jorku "Łucję z Lammermooru" i połowa widzów na parterze zaczęła wychodzić, gdy słynna Beverly Sills zakończyła scenę szaleństwa. Z początku myślałam, że ogłoszono alarm pożarowy, a to ludzie wysłuchali popisowej arii primadonny i postanowili iść do domu, nie czekając na finał z wielką arią tenora.

Zanim podbiła świat, musiała pokonać wiele trudności, jej życie to historia biednego, słowackiego Kopciuszka, który zresztą kilka razy trafiał na bal, nim wreszcie stał się królową. Dorastała przecież w biedzie na wsi pod Bratysławą w ciężkich powojennych latach. Ojciec (z pochodzenia Niemiec) miał winnice, które znacjonalizowano. W czasie wojny siedział w więzieniu za poglądy komunistyczne, po wojnie skazano go na pięć lat, gdyż zaczął krytykować nową władzę.

Jej nieprzeciętne zdolności wokalne odkrył miejscowy pastor i przekonał rodziców, by wysłali córkę na studia do Bratysławy. – Profesor w konserwatorium powiedział, że będę śpiewaczką mozartowską, co potem udowodniłam – wspomina. – Ale jak każda młoda dziewczyna marzyłam, by być Traviatą, nie zdając sobie wtedy sprawy, jaka to niesłychanie ciężka rola.

Po raz pierwszy szczęście uśmiechnęło się przed dyplomem, gdy w wieku 22 lat zadebiutowała, i to w "Traviacie" w Bańskiej Bystrzycy. – To był chyba najmniejszy teatr świata – śmieje się dzisiaj. Ale już dwa lata później pojawiła się na scenie Staatsoper w Wiedniu w popisowej roli mozartowskiej Królowej Nocy.

Występ w tym jednym z najważniejszych teatrów Europy okazał się tak udany, że Edicie Gruberovej zaproponowano stały angaż. W 1971 r. z matką i ówczesnym mężem opuściła więc Czechosłowację i zamieszkała w Wiedniu. Następne lata przyniosły jednak dużo rozgoryczeń. Staatsoper nie miała dla niej ciekawych propozycji, inne teatry widziały w niej wyłącznie Królową Nocy. Zajęła się domem, urodziła dwie córki, ale przede wszystkim zagłębiała się w nowe role, licząc, że ktoś da jej kiedyś szansę.

Niekwestionowaną gwiazdą stała się, gdy w 1978 r. wystąpiła w Staatsoper w "Łucji z Lammermooru", a w następnych sezonach powtórzyła tę kreację w La Scali, londyńskiej Covent Garden, Metropolitan, w Berlinie, Monachium czy Zurychu.

– Zrozumiałam, że odkryłam wreszcie mój świat – mówi "Rz". – Zaczęłam szukać, co mogłabym jeszcze zaśpiewać. Słuchałam dużo nagrań Montserrat Caballé, która wtedy była u szczytu formy i dzięki niej poznawałam kolejne opery belcanta.

Dziś jest jego absolutną królową. W operach Belliniego i Donizettiego bywa władczą monarchinią: Elżbietą I, Marią Stuart, Anną Boleyn lub wieśniaczką Aminą czy Elvirą, która popadła w obłęd. Wszystkie bohaterki łączy wielka, obezwładniająca miłość. Ta tragiczka ma jednocześnie ogromny talent komediowy, co udowodniła choćby jako "Córka pułku".