Krzysztof Warlikowski opowiedział w Paryżu o ukrywaniu tożsamości

Akcję „Kawalera z różą” Richarda Straussa – operowego arcydzieła z początku XX wieku – można sprowadzić do wielokrotnie użytego schematu.17-letni Oktawian, kochanek o 20 lat starszej Marszałkowej, zostaje poproszony o spełnienie ważnej wedle tradycji roli posłańca. Młodej Sophie ma wręczyć srebrną różę w imieniu barona Ochsa, bogatego prowincjusza z arystokratycznym tytułem.

Ta roża to znak, że baron chce poślubić niewinną Sophie. Ale ona, ujrzawszy nieznanego jej Oktawiana, zakochuje się w nim z wzajemnością zresztą. I jak to dzieje się z reguły w komedii, po serii licznych perypetii następuje spodziewany happy end.

Richard Strauss poszedł śladem Mozarta

Z takiego pomysłu nie da się jednak stworzyć arcydzieła. Zatem Richard Strauss wspólnie ze swoim znakomitym librecistą Hugonem von Hoffmansthalem standardową intrygę misternie skomplikowali. Odwołali się do operowej tradycji kobietom powierzającą role młodych mężczyzn odkrywających urok miłości (by przywołać choćby inne arcydzieło, jakim jest „Wesele Figara” Mozarta). Zatem ich Oktawian także śpiewa żeńskim mezzosopranem.

Wtargnąwszy rankiem niespodziewanie do sypialni Marszałkowej, baron omal nie nakrył Oktawiana, który w ostatniej chwili przebrał się za pokojówkę. Ta zaś tak bardzo spodobała się Ochsowi, że natarczywie zaczął się do niej zalecać. Czy zatem „Kawaler z różą” jest klasyczną farsową zabawą z podtekstem jednak, bo kogo w końcu baron namawia na noc pełną uciech? Ponętną pokojówkę czy atrakcyjnego młodego chłopca przebranego w kobiecy strój?

Kobieta czy mężczyzna

To spiętrzenie sytuacyjnych nieporozumień dawało wielu reżyserom okazję do wykreowania szalonej, erotycznej zabawy. Krzysztof Warlikowski zdecydowanie jednak ten pomysł odrzucił. Zrezygnował też przede wszystkim z historycznego kostiumu. Piękna i bogata Marszałkowa, wokół której na jej dworze krążą krawcy, fryzjerzy, artyści, ale też ludzie pragnący wyłudzić finansowe wsparcie czy intryganci szukający tematów do plotek, stała się w tym spektaklu współczesną celebrytką. Ona sama dba o to, by jej życie toczyło się przed kamerami, bo dzięki temu wszystko, co jej dotyczy, powielają potem media.

Krzysztofa Warlikowskiego nie interesuje stworzenie kolejnej pikantnej komedii dla mieszczańskiej publiczności jak w czasach Richarda Straussa. W „Kawalerze z różą” dostrzegł aktualną dziś opowieść o życiu w zgodzie z sobą i odkrywaniu własnej, prawdziwej tożsamości.

Czytaj więcej

Kultura

Krzysztof Warlikowski w Monachium i Katia, która chciała fruwać

Sukces kolejnej premiery Krzysztofa Warlikowskiego w Staatsoper w Monachium polega na tym, że spo...

Podczas orkiestrowego wstępu do paryskiej inscenizacji widz ogląda film, a na nim intymną scenę między dwiema kobietami – Marszałkową i drugą, młodszą, która za chwilę wraz z brzaskiem dnia będzie musiała stać się Oktawianem. Wszystko, co wydarzy się potem, nie zatraci zgodnie z librettem komediowego charakteru, choć w ujęciu Warlikowskiego żart bywa czasem przyciężkawy.

Oktawian zaś w tym spektaklu aktywnie uczestniczy w kolejnych zdarzeniach czasem wręcz je prowokuje, ale najwięcej mówi o nim/o niej moment, gdy szykuje się na nocną schadzkę z Ochsem. Na oczach widzów zdejmuje męski strój i zakłada kobiecą bieliznę, suknię i buty na obcasach. Towarzyszą mu tancerka i tancerz, oboje wrodzy wobec siebie, mocno akcentujący swoją płciowość. A Oktawian, choć przestał już być mężczyzną, nadal nie jest sobą.

Czy warto wierzyć w siłę miłości

Jest jednak w opowieści Krzysztofa Warlikowskiego szczęśliwy finał i rzadki w jego spektaklach ton optymistyczny. Paryski spektakl każe widzom wierzyć w siłę prawdziwej miłości, czego doświadczy Oktawian dzięki Sophie. Trzeba tylko nie wstydzić się i nie bać się tego, kim jest się naprawdę. A wszystko to polski reżyser przedstawił z rzadko spotykaną u niego czułością oraz liryzmem, który podpowiada zresztą muzyka Richarda Straussa.