Jan A.P. Kaczmarek - rozmowa

Rz: Po czterech latach Transatlantyk okrzepł?

Jan A.P. Kaczmarek: Myślę, że znalazł swoją publiczność. Zyskaliśmy wiernych widzów w Poznaniu, w ubiegłym roku w pokazach i spotkaniach wzięło udział 70 tysięcy osób, a mamy także sympatyków, którzy oglądają transmisje w internecie. To wielka radość. Jeśli Transatlantyk wniesie w czyjeś życie jakąś wartość, nie żal wysiłku.

Zobacz program na stronie festiwalu

Niełatwo wypromować nowy festiwal, gdy w każdym miesiącu odbywa się kilka filmowych imprez.

Nowy głos musi być dzisiaj bardzo wyrazisty, żeby ktoś go usłyszał. Dlatego chcieliśmy, żeby Transatlantyk stał się festiwalem nie tylko muzyki i filmu, lecz również idei. Już podczas pierwszej edycji dyskutowaliśmy o arabskiej wiośnie, w ubiegłym roku o kondycji świata i wyznawanych współcześnie wartościach z Jackiem Żakowskim rozmawiali Jerzy i Wiktor Osiatyńscy. A naszą nagrodę Transatlantyk Glocal Hero Award przyznajemy ludziom, którzy próbują poprawić życie w swoim otoczeniu, ale skala ich działania jest globalna. W tym roku odbierze ją profesorka Columbia University Gayatri Chakravorty Spivak – filozofka, pisarka, laureatka Nagrody Kyoto, znana z tego, że zajmuje się globalizmem, postkolonializmem, ale też pracą u podstaw w małych wioskach Afryki i Azji.

Nie tylko kompozytor

Szczególne miejsce zajmuje na Transatlantyku muzyka. Jaka jest dziś pozycja kompozytora w kinie?

Muzyka filmowa powstaje w konflikcie z mitem artysty jako wolnego człowieka odpowiadającego tylko przed Bogiem. W kinie musimy się dostosować do wymogów reżysera, producenta. Każdy film potrzebuje innej muzyki i trzeba podejść do własnej pracy z pokorą. Sprawdza się tutaj teza, że wolność to uświadomiona konieczność.

Czy w tej chwili jest w muzyce filmowej jakiś modny trend?

Style i konwencje zmieniają się średnio co kilka lat. Po „Social Network" przeszła przez ekrany cała fala muzyki o korzeniach nieklasycznych: pomieszanie elektroniki z elementami rocka. Na Transatlantyku niczego nie wartościujemy i nie dyskryminujemy tych, którzy używają elektroniki, ale nie ukrywam, że nasze konkursy służą podtrzymaniu tradycji pisania na orkiestrę symfoniczną.

Jakie są kryteria oceniania pracy młodych kompozytorów?

Uczestnicy pierwszej rywalizacji piszą muzykę do fabuły i animacji. Mają na to sześć tygodni, przysyłają prace, a my wybieramy dziesięciu finalistów. W drugiej kompozycji– natychmiastowej – improwizują. W obu konkursach szukamy talentów, nie narzucając stylu. Dbam, żeby nasze jury było zróżnicowane, żeby obok muzyków zasiedli w nim również reżyser, producent, specjalista od dźwięku.

W czołówkach najważniejszych filmów pojawiają się zwykle te same nazwiska kompozytorów. Czy młodzi mają szansę?

Rynek jest zapchany. Dziesiątki tysięcy ludzi czekają na okazję, a miejsc jest kilkaset w skali świata. Wierzę jednak, że szansa na zaistnienie to wypadkowa talentu, pasji, uporu, zdrowia i ręki opatrzności. Próbujemy młodym artystom pomóc. Chcemy, by poznawali świat, do którego aspirują. Żeby nie byli w nim skazani na autoedukację, która kosztuje i zajmuje czas. Kilkunastu uczestników naszych konkursów zostało już zaproszonych na nieformalne pobyty w Stanach, podczas których zaczęli budować swoje kariery. A dodam, że w naszych konkursach połowa uczestników to Polacy.

Gośćmi są słynni kompozytorzy. Jak pan ich przekonuje, by przylecieli w sierpniu do Poznania?

Dla nich ważne jest, że mówimy tu o naszych sprawach i problemach. Gdybyśmy próbowali epatować rozrywką i przyjęciami, nic by z tego nie wyszło, bo są lepsze miejsca na zabawę i odpoczynek. Ale duża część artystów ma potrzebę rozmawiania o zawodzie, a w świat poszła już wieść, że do Poznania warto przyjechać. W tym roku naszymi gośćmi będą m.in. Bruce Broughton, wybitny kompozytor multimedialny, autor muzyki do filmów „Silverado", „Młody Sherlock Holmes", „Zagubieni w kosmosie", „Tombstone" czy „Brzdąc w opałach", John Ottman, autor muzyki do „Podejrzanych" i „X-Mena 2", producentka Amelia Green-Dove czy znany aktor Justin Chatwin. I wielu artystów z Polski, z Allanem Starskim na czele.

Który z filmów szczególnie poleca pan widzom w tym roku?