Apel o utworzenie Muzeum XX. Czartoryskich

Proszą o podjęcie decyzji o powołaniu nowej placówki kulturalnej Muzeum XX. Czartoryskich. - Byłaby to placówka publiczna, dostępna dla wszystkich zwiedzających - zapowiada Rafał Slaski, wiceprezes Zarządu Fundacji XX. Czartoryskich, który przekazała apel krakowskich intelektualistów Wojciechowi Kolarskiemu, ministrowi do spraw kultury Kancelarii Prezydenta.

Miałaby to być niezależna instytucja, bo od lat 50. Muzeum Czartoryskich wchodzi w skład Muzeum Narodowego w Krakowie. Od pięciu lat trwa w nim remont, a funkcjonowanie placówki jest znacznie ograniczone. Na ukończenie prac potrzeba co najmniej 30 mln zł.

Fundacja XX. Czartoryskich dysponuje teraz ok. 80 tys. obiektów muzealnych. Powołana została ona w 1991 roku przez Adama Karola ks. Czartoryskiego, ostatniego męskiego potomka sieniawskiej linii tej rodziny. Jednocześnie z ustanowieniem Fundacji Książę Adam Karol przekazał wieczyście na jej własność kolekcję dzieł sztuki i rzemiosła artystycznego, pamiątek narodowych oraz zbiory biblioteczne liczące prawie ćwierć miliona woluminów i rękopisów, przechowywane w Muzeum i Bibliotece XX. Czartoryskich w Krakowie.

Zbiory zgromadzone przez Izabellę z Flemingów ks. Czartoryską zostały udostępnione publiczności w 1801 roku w Puławach. Intencją Założycielki tego pierwszego polskiego muzeum narodowego było uratowanie dla przyszłych pokoleń Polaków pamiątek przeszłości narodowej w momencie utraty niepodległości państwowej.

W 1831 roku zostały one jednak rozkradzione przez Rosjan. Właścicielom jednak udało się większość z nich uratować i wywieźć do Paryża. W 1870 r.książę Władysław zdecydował się przenieść zbiory do Krakowa. W roku 1876 zostały one ulokowane w Arsenale miejskim podarowanym na ten cel przez władze Krakowa. W czasie I wojny światowej w obawie przed inwazją rosyjską najcenniejsze obiekty wywiezione zostały do Drezna, skąd po kilku latach powróciły na swoje miejsce. Mniej szczęśliwa okazała się ich ewakuacja jesienią 1939 roku do Sieniawy, skąd zostały zrabowane przez Niemców.

Pod koniec wojny najcenniejsze obiekty w tym: "Dama z gronostajem" Leonarda da Vinci, "Portret młodzieńca" Rafaela Santi i "Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem" Rembrandta wywiezione zostały przez Niemców. Dotąd nie odzyskano arcydzieła Rafaela, które Fundacja poszukuje. Perełką kolekcji jest słynna "Dama z gronostajem", która teraz jest eksponowana na Zamku Królewskim na Wawelu.

Jeszcze w trakcie działań wojennych we wrześniu roku 1944 majątek sieniawski został zrabowany przez komunistyczne władze w ramach reformy rolnej, a w roku 1950 skonfiskowano także Muzeum i Bibliotekę, wcielając je do Muzeum Narodowego w Krakowie. Dopiero odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1989 roku otworzyło drogę prawowitemu właścicielowi do odzyskania zbiorów muzealnych i bibliotecznych.

List otwarty

W roku 2010 rozpoczął się konieczny remont i modernizacja siedziby Muzeum XX. Czartoryskich w Krakowie. Z powodu braku środków finansowych trwa on do tej pory. Tym samym zniknął z mapy kulturalnej zarówno naszego miasta, jak i kraju, punkt szczególny: najstarsze muzeum narodowe w Polsce, udostępnione zwiedzającym w 1801 roku, posiadające w swych zbiorach bezcenne dzieła sztuki (m. in. Damę z gronostajem Leonarda da Vinci, Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta van Rijn) oraz liczne pamiątki narodowe. Muzeum XX. Czartoryskich było obok Wawelu najczęściej odwiedzanym przez turystów miejscem w Krakowie. Było też ośrodkiem poważnych badań naukowych i działań edukacyjno-popularyzatorskich.

Rok 2011 przyniósł wprawdzie podpisanie przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Fundację XX. Czartoryskich listu intencyjnego w sprawie powołania do życia niezależnej instytucji kultury, jednak do tej pory nie doszło do jej powstania.

W efekcie udostępnienie bezcennych dóbr kultury zgromadzonych przez rodzinę Czartoryskich oddala się w bliżej nie określoną przyszłość z wielką szkodą dla Krakowa i Polski.

Niżej podpisani apelujemy więc do Pana Prezydenta o podjęcie działań w celu powołania do życia nowej instytucji kultury - Muzeum XX. Czartoryskich.

Angel Romana ,Dyrektor Cracovia Danza

Beiersdorf Maciej , Dyrektor Muzeum Historii Fotografii w Krakowie

Dr hab. Betlej Andrzej, Dyrektor Nominat Muzeum Narodowego w Krakowie

Prof. dr hab. Chwalba Andrzej, Uniwersytet Jagielloński

Dziechciaruk-Maj Bogna ,Dyrektor Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha

Prof. dr hab. Furtak Kazimierz , Rektor Politechniki Krakowskiej

Dr Górski Jacek, Dyrektor Muzeum Archeologicznego

Dr Grabski Józef, Prezes IRSA

Dr Grodziska Karolina, Dyrektor Biblioteki Naukowej PAN i PAU

Jasiński Krzysztof, Dyrektor Teatru STU

Dr Lasota Marek, Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie

Prof. dr hab. Malec Jerzy, Rektor Krakowskiej Akademii Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Niezabitowski Michał, Dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa

Prof. dr hab. Noga Zdzisław, Wiceprezes Towarzystwa Przyjaciół Historii i zabytków Krakowa

Prof. dr hab. Nowak Andrzej, Kierownik Zakładu Historii Europy Wschodniej UJ

Nowak Bogusław, Dyrektor Opery Krakowskiej

Prof. dr hab. Nowak Wojciech, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego

Prof. dr hab. Ostrowski Jan K., Dyrektor Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu

Palczewski Aleksander, Małopolski Kurator Oświaty

Prof. dr hab. Pietrzyk Zdzisław, Dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej

Polony Anna, Aktorka

Potocka Maria Anna, Dyrektor MOCAK w Krakowie

Rostworowski Bogusław, Artysta Rzeźbiarz

Prof. dr hab. inż. Sady Włodzimierz, Rektor Uniwersytetu Rolniczego

Schoen Henryk Jacek, Dyrektor Teatru Bagatela

Slaska Katarzyna, Wice- Dyrektor Biblioteki Narodowej w Warszawie

Prof. dr hab. Słomka Tadeusz, Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej

Prof. dr hab. Sroka Stanisław A., Uniwersytet Jagielloński

Dr hab. Stopka Krzysztof, Dyrektor Muzeum Collegium Maius

Prof. dr hab. Święch Jan, Dziekan Wydziału Historycznego UJ

Prof. dr hab. Tabisz Stanisław, Rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie

Tosza Bogdan, Dyrektor Naczelny Filharmonii

Trela Jerzy, Aktor

Dr hab. Walczak Marek, Uniwersytet Jagielloński Instytut Historii Sztuki

Witek Zbigniew Kazimierz , Prezes Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych (Pałac Sztuki)

Woźniakowski Henryk , Prezes Wydawnictwa ZNAK

Prof. dr hab. Wyrozumski Jerzy, Sekretarz generalny Polskiej Akademii Umiejętności

Prof. dr hab. Ziejka Franciszek, Przewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa

Prof. dr hab. ks. Zyzak Wojciech, Rektor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie

Kraków Muzea