Wczasy pracownicze: Tego pragnęli Polacy w PRL

W głównej sali Muzeum zgromadzono makiety i fotografie przypominające najciekawsze obiekty wypoczynkowe PRL: sanatoria, domy wczasowe, górskie schroniska, wodne stanice i urlopowe kurorty. Powstawały w najatrakcyjniejszych okolicach: przede wszystkim w górach, nad morzem i nad jeziorami.

Pokazują różnorodność stosowanych przez projektantów rozwiązań: od tradycji po awangardę. Architekci sięgali do tradycji regionalnej tworząc niestandardowe bryły budynków spójne z miejscowym pejzażem.

Fundusz Wczasów Pracowniczych

„Słownik języka polskiego” PWN podaje, że wczasy to „wypoczynek, którego organizatorzy za opłatą zapewniają noclegi, wyżywienie, a niekiedy także rozrywki”. Co zaś kryje się pod pojęciem FWP, czyli Funduszu Wczasów Pracowniczych, wiedzą dziś już tylko emeryci. W czasach ich aktywności zawodowej urlop oznaczał zazwyczaj dwutygodniowy wyjazd wakacyjny w myśl konstytucyjnego zapisu z 1950 roku, że „obywatele PRL mają prawo do wypoczynku”.

Czytaj więcej

Plus Minus

Wojciech Włodarczyk: Mamy kłopot ze sztuką współczesną

Dla władzy sztuka nie ma większego znaczenia. Władzę interesuje władza, natomiast artyści i badacze chętnie myślą inaczej – że warto mieć władzę jako poważnego przeciwnika, boczyć się na nią, bo to podnosi pozycję, daje znaczenie - mówi Wojciech Włodarczyk, historyk sztuki.

Bazą stały się upaństwowione ośrodki służące w międzywojniu „sanacyjnym elitom”, a także powstające zgodnie z planem sześcioletnim wielkie kombinaty wypoczynkowe. Na pobyt w nich miało być stać przysłowiowego Kowalskiego. I było. Zakładano, że w 1955 roku z odpoczynku organizowanego przez FWP skorzysta dwa miliony osób, czyli kilkakrotnie więcej niż do tej pory.

Po 1956 roku duże zakłady wypoczynkowe budowały własne ośrodki – nie tylko domki letniskowe, czy budynki z pokojami noclegowymi, ale także świetlice, zaplecza gastronomiczne. Wiele obiektów było ciekawych architektonicznie – projektanci czerpali z osiągnięć światowej awangardy wkomponowując budynki w otaczający krajobraz.

Domki kempingowe „Brda” i Kampinos”

W latach 70. XX wieku wczasy były już oczywistością – w domkach kempingowych typu „Brda”, czy „Kampinos” odpoczywali niemal wszyscy. Sytuację radykalnie zmienił kryzys lat 80. ubiegłego wieku oraz transformacja ustrojowa. Między 1980 a 2006 rokiem liczba ośrodków wypoczynków zmalała z 4599 do 1347, domów wycieczkowych – z ponad 500. do 70., a weekendowych ośrodków z 300 do 41. Zanikało pojęcie wczasów pracowniczych na rzecz urlopów organizowanych przez biura podróży i lawinowo powstających i modernizujących się prywatnych hoteli i pensjonatów niedostępnych cenowo dla każdego.

Projektowane w zgodzie z lokalnymi krajobrazami obiekty osiągały często sławę o znacznie większym zasięgu niż lokalne uznanie. Na wystawie zobaczyć można ich 21, zrealizowanych w ciągu XX wieku i pierwszych dwóch dekad XXI wieku, a wśród nich makietę słynnego, acz nie działającego obecnie schroniska na Śnieżce mającego formę trzech połączonych ze sobą dysków kojarzących się z kosmicznymi obiektami (wybudowane w latach 1967–1976).

Ekskluzywny „Harnaś” z Bukowiny Tatrzańskiej

Jest także model ogromnego modernistycznego domu wypoczynkowego „Harnaś” z Bukowiny Tatrzańskiej wybudowanego w latach 1966-1969. Zgodnie z zamysłem projektantów budynek postawiono ukośnie, by wtopił się w podhalański krajobraz, chronił przed wiatrami i nie przytłaczał okolicznej zabudowy. „Harnaś” niegdyś był jednym z najbardziej ekskluzywnych domów wczasowych w górach i takim pozostał po remoncie, z tym, że cenowo nie jest już dostępny dla każdego.

Czytaj więcej

Inwestycje Alternatywne

Rynek numizmatów rośnie, sztuki zwalnia. Podsumowanie połowy 2023 roku

Na rynku zabytkowych numizmatów ustalane są kolejne rekordy cenowe, sprzedawana jest cała oferta, przybywa klientów. Na aukcjach sztuki nastąpiło radykalne spowolnienie, obrazy coraz częściej spadają z licytacji. Wiadomo już, co będzie jesienią.

Wystawa interesująco, choć minimalistycznie przypomina fragment polskiej historii, dziś obecny już tylko na fotografiach i żyjący we wspomnieniach. Tę starannie przemyślaną ekspozycję przygotował zespół w składzie: Małgorzata Devosges-Cuber, Michał Duda, Adrian Krężlik, Joanna Majczyk, Daria Dorota Pikulska, Barbara Szczepańska.