Wystawa „O dobro Ojczyzny” w Wilnie. Wspólnota oraz niezależność

- Konstytucja 3 Maja nie jest dobrze znana Litwinom – wyjaśnia dr Ramunë Đmigelskytë-Stukienë, kuratorka wystawy. - To pierwsza w naszym kraju ekspozycja z rozmachem odzwierciedlająca epokę wielkich nadziei. Mam nadzieję, że będzie nie tylko opowieścią o historii, ale i okazją do wyciągnięcia wniosków na przyszłość.

Ekspozycja prezentowana jest w prestiżowym miejscu opodal katedry - w Zamku Dolnym w Wilnie. To rekonstrukcja siedziby Wielkich Książąt Litewskich zbudowanej prawdopodobnie około 500 lat temu. Odbudowany zamek został symbolicznie otwarty w 2009 roku w cyklu obchodów tysiąclecia pierwszej historycznej wzmianki o Litwie.

Wernisaż wystawy odbył się 19 października w przededniu 230. rocznicy uchwalenia Aktu Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów (najważniejszego od czasów Unii Lubelskiej), regulującego relacje dwóch odrębnych bytów państwowych w jednej Rzeczypospolitej. Ten rodzaj suplementu do Konstytucji 3 Maja, dawał obywatelom Wielkiego Księstwa Litewskiego poczucie, że Litwa nie straci tożsamości państwowej i poszanowane zostaną jej tradycje.

Czytaj więcej

Malarstwo

W oczekiwaniu na Caravaggia

Na Zamku Królewskim w Warszawie trwają przygotowania do wystawy „Caravaggio i inni mistrzowie”,...

Wystawa rozmieszczona na dwóch pałacowych kondygnacjach, składa się z siedmiu części powiązanych ze sobą chronologicznie i tematycznie. Rozpoczyna ją – „Władca i naród” przedstawiający początki panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przywołuje m.in. głównych przywódców stronnictw politycznych ówczesnej Rzeczypospolitej, dokumenty sejmu elekcyjnego i koronacyjnego. Eksponowany jest również miecz ceremonialny Stanisława Augusta.

Kolejne odsłony wystawy to: „W imię ojczyzny”, „Sejm Wielki”, „Łagodna rewolucja”, „Konstytucja i Litwa”, „Między zdradą a lojalnością”, „Walka o wolność”. W każdej części prezentowane są portrety najważniejszych postaci epoki, ale Stanisław August Poniatowski obecny jest w każdym fragmencie ekspozycji. Ciekawostką jest obecność trzech nietuzinkowych kobiet: księżnej Teofili z Jabłonowskich Sapieżyny, działaczki konfederacji barskiej, pamiętnikarki i bibliofilki; księżnej Zofii z Sieniawskich Czartoryskiej – matki Adama Kazimierza Czartoryskiego oraz Teofili z Radziwiłłów Brzostowskiej, żony wojewody inflanckiego, masonki, mistrzyni żeńskiej loży wolnomularskiej „Doskonała Wierność”.

- Dla mniej zainteresowanych historią, najważniejszymi obiektami wystaw będą zapewne portrety – uważa Vydas Dolinskas, dyrektor Muzeum Narodowego – Zamku Wielkich Książąt Litewskich. – Są wśród nich namalowane przez tak słynnych malarzy jak Marcello Bacciarelli czy Johann Baptiste Lampi, ale również i znacznie mniej znanych, niemal ludowych twórców. Warto przypomnieć, że w maju na Zamku Królewskim w Warszawie otwarta została wystawa „Polskie elity wobec upadku Rzeczypospolitej” dla uczczenia 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Było na niej więcej reprezentacyjnych konterfektów, ale z wileńską świetnie się dopełniają.

Czytaj więcej

Dyplomacja

Jerzy Haszczyński: Ciemne chmury nad sojuszem z Litwą

Wspólne świętowanie, spotkania prezydentów, nawet rządów. Pojawiają się jednak rysy w kwestiach u...

- Warszawska wystawa pokazywała różne ludzkie postawy w sytuacji śmiertelnego zagrożenia państwa i upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów – przypominał w Wilnie Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego. - Z jednej strony byli patrioci, którzy patrzyli na Konstytucję jako możliwość uratowania państwa, a z drugiej – zdrajcy uważający wszelkie zmiany polityczne i obyczajowe za zagrożenie dla państwa i narodu, działający w interesie obcych mocarstw. Obie wystawy pokazują starcie tych dwóch racji.

Wśród 200. prezentowanych eksponatów z Litwy (jest ich najwięcej), Polski, Ukrainy i Białorusi (z ponad 40. publicznych muzeów, bibliotek, archiwów, kościołów, klasztorów i prywatnych kolekcji) jednymi z najważniejszych są sprowadzone po raz pierwszy z Warszawy do Wilna oryginały Konstytucji 3 Maja, Aktu Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów oraz unikatowy egzemplarz przekładu tekstu Konstytucji 3 Maja na język litewski, wykonany na przełomie XVIII i XIX w. – te dwa dokumenty są sercem wystawy.

- Cieszy po raz pierwszy od 230 lat eksponowany w Wilnie oryginał, który wypożyczyło nam Archiwum Akt Dawnych w Warszawie – wyjaśnia dyr. Zamku w Wilnie. – Zaręczenie i Konstytucja były już eksponowane w tym roku na Zamku Warszawskim, więc musieliśmy ograniczyć oświetlenie, bo w nadmiarze potrafi mocno zaszkodzić tym wiekowym dokumentom.