Polak nie będzie premierem Litwy. Przynajmniej na razie

– Są inni odpowiedni kandydaci. Moja konkurencja nie jest teraz potrzebna – podkreśla w rozmowie z „Rzeczpospolitą” Robert Duchniewicz. 

Jako swoją faworytkę wymienił Ingę Ruginienė, minister spraw socjalnych i pracy. Przedtem za najlepszego kandydata uważał tymczasowego szefa partii Mindaugasa Sinkevičiusa, ale on nagle wycofał się z wyścigu.

Jest w nim jeszcze troje polityków – znani od kilku dni Ruginienė i wiceprzewodniczący Sejmu Juozas Olekas oraz jeden, który dołączył nieoczekiwanie w ostatniej chwili, minister transportu Eugenijus Sabutis.  

Niespełna 34-letni Robert Duchniewicz nie wyklucza, że jeszcze powalczy o urząd premiera w – nie tak odległej raczej – przyszłości. „Decyzja może się zmienić”, jeżeli będzie się „utrzymywał chaos”, związany z trudnymi układami koalicyjnymi. Socjaldemokraci rządzą od grudnia zeszłego roku z dwoma mniejszymi partnerami –centrowym Związkiem Demokratów „W imię Litwy” i populistycznym Świtem Niemna. Kadencja obecnego Sejmu to jeszcze ponad trzy lata. 

– Nie wykluczam i widzę, że jestem przygotowany – mówi Duchniewicz.

Dlaczego potrzebny jest nowy premier Litwy? I dlaczego z wyścigu wycofał się faworyt  Mindaugas Sinkevičius?

W zeszłym tygodniu do dymisji podał się premier Gintautas Paluckas, któremu dziennikarze śledczy przypomnieli kilka kompromitujących spraw z przeszłości. Został do rezygnacji przymuszony przez koalicjantów. Rządził niecałe osiem miesięcy.

Przez kilka dni oddziały regionalne Partii Socjaldemokratycznej, która ma 52 posłów w 141-mandatowym Sejmie, debatowały, kto ma zastąpić Paluckasa. To, że nowy premier będzie wywodził się z tego ugrupowania, uchodzi za pewne. Do objęcia stanowiska upłynie jeszcze co najmniej kilkanaście dni, podczas których najpierw trzeba uzgodnić, czy koalicja pozostanie w starym składzie. Premiera mianuje prezydent i on musi zaaprobować nowy rząd, na którego przedstawienie jest 15 dni.

Czytaj więcej

Polityka

Polak premierem Litwy? Robert Duchniewicz na krótkiej liście kandydatów

Po nagłej rezygnacji Gintautasa Paluckasa litewscy socjaldemokraci szukają w swoich szeregach now...

Jak się dowiedziała „Rzeczpospolita”, prezydent Gitanas Nausėda chciał, by socjaldemokraci postawili na Mindaugasa Sinkevičiusa, który po rezygnacji Paluckasa tymczasowo stoi na czele ich partii. Sinkevičius, mer rejonu janowskiego, jednak w ostatniej chwili ogłosił, że nie kandyduje. A to on cieszył się największym poparciem oddziałów regionalnych Partii Socjaldemokratycznej.

Sinkevičius tajemniczo tłumaczył, że decyzję podjął „po poważnych rozmyślaniach” i w uzgodnieniu z rodziną. Najprawdopodobniej przestraszył się jednak, że dziennikarze śledczy, którzy grzebali w przeszłości Paluckasa, zajmą się i nim. Wiadomo o aferze, która uniemożliwiała Sinkevičiusowi zajmowanie ważnych stanowisk państwowych i start w wyborach. Został bowiem w zeszłym roku skazany przez sąd rejonowy za nadużycia i fałszowanie dokumentów. W tym roku Sąd Najwyższy umorzył jego sprawę, ale potwierdził, że do naruszeń doszło. Sinkevičius, podobnie jak Paluckas, daje opozycji szansę przedstawiania socjaldemokratów jako aferzystów.

Dlaczego Robert Duchniewicz nie porzucił stanowiska mera rejonu wileńskiego? „Wielu ludzi byłoby niezadowolonych”

Robert Duchniewicz, wiceprzewodniczący partii, w zeszłym roku prowadził –zwycięską, jak się okazało – kampanię socjaldemokratów przed wyborami do Sejmu. Jest nieformalnym liderem litewskich Polaków, którzy są krytycznie nastawieni do Akcji Wyborczej Polaków na Litwie (AWPL), zwanej czasem „polską partią”. Nieoczekiwanie pokonał dwa lata temu kandydata AWPL w wyborach na mera rejonu wileńskiego (graniczącego z trzech stron ze stolicą), wcześniej bastionu „polskiej partii”. 

Od ustąpienia Paluckasa Duchniewicz miał dylemat, czy może porzucić rejon wileński. Miałoby to wpływ na los „tysięcy ludzi”. W przyśpieszonych wyborach, które musiałyby się odbyć, AWPL mogłaby wrócić do całkowitej władzy w rejonie. Teraz i tak ma tam większość radnych. Dwóch zastępców mera Duchniewicza jest zresztą z AWPL. 

– Mamy dużo ważnych zadań na szczeblu samorządowym, wielu ludzi byłoby niezadowolonych, pojawiłby się kłopot z zaufaniem mieszkańców rejonu – tłumaczy teraz „Rzeczpospolitej” swoją decyzję o wycofaniu się z premierowskiego wyścigu. 

Czy Litwini zaakceptowaliby Polaka na stanowisku premiera? „Boję się, że jeszcze do tego nie dojrzeli”

Polacy bywali już ministrami w rządzie litewskim, i to zarówno z AWPL (gdy była w koalicji), jak i z innych partii, w tym socjaldemokratycznej. Jednak nigdy Polak nie zajmował tak wysokiego stanowiska jak szef rządu. Biorąc pod uwagę napięcia związane z prawami mniejszości polskiej, które w przeszłości doprowadzały do kryzysów w stosunkach Warszawy z Wilnem, można postawić pytanie, czy Litwini są gotowi na premiera Polaka?

– Boję się, że naród litewski jeszcze do tego nie dojrzał – mówi mi jeden z najbardziej znanych Polaków na Litwie, prosząc o zachowanie anonimowości. Dodaje, że media litewskie nie podkreślają narodowości Duchniewicza, ale jednak po podawanej przez nie wersji Duchnevič można się domyślić, że to Polak.

– Może gdyby chodziło o wybory prezydenckie, to byłby problem z tym, że to Polak. Ale jeżeli chodzi o ministrów, to czynnik narodowościowy od lat nie odgrywa już żadnej roli, zapewne podobnie jest i z szefem rządu – mówi „Rzeczpospolitej” prof. Šarūnas Liekis, politolog z Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie.

Czytaj więcej

Społeczeństwo

Rosyjski podbija Wilno. Wszędzie słychać „język okupanta”

Jak teraz odbijemy swoją stolicę? – grzmi znany publicysta. A w rządzie słychać obawy o bezpiecze...

– Podejrzewam, że najbardziej niezadowolony z premiera Polaka byłby prezydent Nausėda, który ma ciągotki nacjonalistyczne – podkreśla w rozmowie z „Rzeczpospolitą” Andrzej Pukszto, politolog, litewski Polak. 

Zostało troje kandydatów. Jeszcze dzisiaj Partia Socjaldemokratyczna poda, kogo chce mieć za premiera

Dzisiaj późnym popołudniem zarząd Partii Socjaldemokratycznej ma podać nazwisko swojego kandydata na premiera. Wybiera spośród wspomnianej już trójki. Inga Ruginienė ma krótki staż w partii, ale długo była szefową Konfederacji Związków Zawodowych, a sprawy pracownicze to podstawa programu socjaldemokratów. Do partii przyciągnął ją Duchniewicz, jest członkinią kierowanego przez niego oddziału w rejonie wileńskim.