Fotografie Vivian Maier

- Fotografie Vivian są po prostu do zakochania – mówi Joanna Kinowska, kuratorka wystawy. - Dokładnie pamiętam kiedy obejrzałam je po raz pierwszy. Było to w 2009 roku, gdy John Maloof, reżyser filmu „Szukając Vivian Maier" opublikował jej pierwsze zdjęcia w Internecie. To była zbiorowa euforia, wszyscy bardzo entuzjastycznie się wypowiadali i czekali na więcej. To są świetne kadry, znakomicie przyłapane chwile, fantastyczne kompozycje i mnóstwo emocji, pasji. W całej jej twórczości najbardziej uderza mnie niesamowita konsekwencja. Wykształciła swój styl, wiadomo co przykuwało jej uwagę. Taką konsekwencję zwykło się zdobywać oglądając zdjęcia mistrzów lub ucząc się na warsztatach, w szkołach. Tymczasem ona dochodziła do tego sama i tylko sama. Te zdjęcia mają ogromną siłę, energię, po prostu zachwycają.

Zobacz galerię zdjęć

A jaka była ich autorka?

W ogromnych butach i płaszczu wyglądała jak Mary Poppins, tylko zamiast parasola nosiła ze sobą aparat fotograficzny. Robiła nim tysiące zdjęć, którymi nie interesował się nikt. I zapewne pozostałyby niezauważane, gdyby nie to, że dwa lata przed jej śmiercią, w 2007 r. John Maloof kupił na jednej z garażowych wyprzedaży, za 389 dolarów, pudełko z negatywami. Okazało się, że było w nim 100 tys. czarno-białych zdjęć zrobionych w latach 50. i 60. na ulicach Nowego Jorku i Chicago. Maloof  zachwycił się tymi fotografiami i postanowił odnaleźć ich autorkę. Przy okazji, wspólnie Charlie Siskelem nakręcił wciągający od pierwszych minut  dokument „Szukając Vivian Maier".

„A nie mówiłam!"

Ekscentryczna – tak najczęściej określali Vivian  Maier jej znajomi - rodzice dzieci, którymi jako niania się opiekowała i dorośli już podopieczni. Bliskich nie miała. Losy jej rodziny osnute są tajemnicą. Ślady w dokumentach wskazują na to, że w przeszłości musiało się zdarzyć coś przykrego.

Vivian Maier nie interesowało to, co dla wielu jest synonimem szczęścia – miłość, rodzina i sława. Nikt nigdy nie słyszał, by kiedykolwiek była zakochana - żyła samotnie, a swoją kobiecość skrzętnie skrywała pod za dużymi ubraniami. Nie chwaliła się też swoją twórczością, choć znała jej wartość. W liście do właściciela zakładu fotograficznego napisała, że chciałaby u niego wywołać serię dobrych zdjęć i dodała, że skoro „ona uważa, że są dobre, to powinien uwierzyć, że naprawdę są". Mimo tej świadomości nie dbała o poklask. Chciała mieć przede wszystkim święty spokój.

Miała go dzięki swojej pracy - rodzice dzieci, którymi się opiekowała zapewniali jej dach nad głową i niezbędne finansowe minimum. Podopiecznych zabierała na długie spacery po mieście, w czasie których mogła bez przeszkód fotografować. Gdy coś szło nie po jej myśli, po prostu odchodziła.

Dorosłe już osoby wspominają w filmie, że potrafiła być złośliwa i okrutna. Zastanawia ich również jej stosunek do ludzi - podobno gdy znajdowała na pierwszej stronie gazet informacje o zbrodni, z satysfakcją powtarzała „A nie mówiłam!". Mimo wszystko w bohaterach swoich zdjęć potrafiła uchwycić coś pozytywnego, czasami nawet widać w ich oczach błysk porozumienia z fotografką.

Podobnie jak Henri Cartier-Bresson była bardzo spostrzegawcza, umiała znaleźć coś, co warto utrwalić w kadrze nawet w koszu na śmieci. O dziwo ze skromnej pensji niani zdołała odłożyć trochę pieniędzy i tak jak francuski mistrz zwiedziła kawał świata. Oszczędziła na kilkumiesięczną podróż, w czasie której udało jej się odwiedzić również rodzinny dom we Francji.

Absolutnie wolna

Dzięki opowieści Johna Maloofa poznajemy wolną, w pełni niezależną artystkę. Nie pokazywała swoich prac, więc nie martwiła się o to, czy się komuś spodobają, czy nie. Nie interesowało ją też, czy na nich zarobi. Nie przeżywała rozczarowania takiego, jak choćby niedoceniany za życia Vincent Van Gogh lub Mark Rothko, który choć w końcu zdobył uznanie, cierpiał na depresję i popełnił samobójstwo.