Niedziela Palmowa: tradycja i współczesność

Tak jak i Wielkanoc, jest świętem ruchomym, rozpoczynającym Wielki Tydzień.

Niedziela Palmowa ma upamiętnić przybycie Jezusa na osiołku do Jerozolimy. Chrystus polecił swoim uczniom, by z pobliskiej wsi przyprowadzili mu osiołka, dosiadł go i na jego grzbiecie wjechał do Jerozolimy. Lud Jerozolimy wyszedł na spotkanie i pod nogi Jezusa rzucał płaszcze i zielone gałązki. Ludzie wołali: Hosanna! Błogosławiony Ten, który przychodzi w imię Pańskie. To radosne wydarzenie rozpoczyna duchowe przygotowanie do świąt. Pozwala w wyciszeniu i skupieniu przeżywać mękę Chrystusa.

W Polsce Niedziela Palmowa obchodzona jest od średniowiecza. Wierni tego dnia przynoszą do kościoła palemki, które stają się symbolem odradzającego się życia. Święcenie palm to tradycja młodsza od samej Niedzieli Palmowej z procesjami.  Pierwsze wzmianki wskazują, że zwyczaj pochodzi z XI wieku. Poświęcone palmy trzeba przechowywać przez rok, aż do spalenia w Środę Popielcową.

Od 1986 w Niedzielę Palmową obchodzony jest również Światowy Dzień Młodzieży. Tradycje tę zapoczątkował papież Jan Paweł II.

Stawiamy palmy wielkanocne

W Niedzielę Palmową należy wykonać wielkanocną palmę. Zwyczaj ten zachował się na Kurpiach oraz w Małopolsce. W naszej pamięci utkwiły parafie: Lipniki, Łyse i Lipnica Murowana. Corocznie odbywają się tam konkursy na najdłuższą i najpiękniejszą palmę.

Palmy osiągają wysokość nawet kilkudziesięciu metrów i muszą samodzielnie ustać. Wykonane są z tradycyjnych materiałów, nie mogą zawierać metalowych elementów. Rzemieślnicy wykonują je z wikliny zdobionej baziami i bibułkowymi, kolorowymi kwiatami i wstążkami. Poza Polską palmy stawiają też na południu Niemiec i w Austrii.

Kiedyś tradycją Niedzieli Palmowej była procesja z Jezuskiem Palmowym. Obyczaj przetrwał w Tokarni w powiecie myślenickim i w Nowym Stawie na Pomorzu. Na osiołku wożono po wsi figurę Jezusa. Podążał za nią tłum wiernych.

Zanikającą tradycją Niedzieli Palmowej są Pucheroki. czyli przebierańcy odwiedzający domy w niedzielny poranek. Uczestnicy poprzebierają się za postacie z Ewangelii i odgrywają sceny z życia Jezusa. Zwyczaj jest jeszcze żywy w niektórych wsiach podkrakowskich, m.in. w Bibicach, Zielonkach i Trojanowicach. Pucheroki to obyczaj pochodzący z czasów Zygmunta III Wazy.

Liturgia

W tym dniu liturgia składa się z kilku części. Po porannej Mszy Świętej, podczas której święci się palmy (stąd nazwa całego święta), następuje procesja palmowa na wzór procesji jerozolimskich z VI wieku.

Wieczorem zaczyna się okres zadumy i wyciszenia, podczas której w Kościele następuje czytanie fragmentów Ewangelii związanych z ostatnimi dniami życia Jezusa Chrystusa.

Niedziela Palmowa w gminie Łyse

Łyse na Kurpiach jest w Niedzielę Palmową jednym z najbarwniejszych miejscowości w kraju. Podziwiać palmy przyjeżdżają coraz liczniejsze rzesze turystów z kraju i zagranicy. Wychodząc naprzeciw potrzebom, nastąpiło przekształcenie uroczystości wyłącznie kościelnej w świecko-kościelną. Uroczystości łączą przegląd konkursowych palm z imprezami folklorystycznymi. W Łysych zobaczymy więc procesję z palmami,  kiermasz sztuki ludowej, kiermasz wydawnictw regionalnych, okolicznościowe wystawy, z wystawą nagrodzonych palm na czele. Zobaczymy występy zespołów folklorystycznych, skosztujemy potrawy kuchni regionalnej i kupimy zminiaturyzowaną, ale regionalną palemkę.