USA zapłacą nam za Jałtę?

Ludowcy postanowili nie zostawiać bez odpowiedzi wniosku amerykańskich kongresmenów, którzy zgłosili projekt rezolucji wzywającej polski rząd do zwrotu lub wypłaty odszkodowań za mienie żydowskie pozostawione po wojnie w Polsce. Taki projekt powstał zresztą w obu izbach parlamentu USA. W Izbie Reprezentantów trafił nawet pod obrady komisji spraw zagranicznych. – Nie możemy na to nie zareagować – doszli do wniosku posłowie PSL.

W sejmowym Klubie ludowców powstał projekt uchwały, który ma być odpowiedzią na roszczeniową postawę amerykańskich kongresmenów. Posłowie apelują, by wezwali swój rząd do wyrównania nam krzywd, jakie ponieśliśmy na skutek podziału Europy dokonanego przy udziale Amerykanów w Jałcie. W projekcie jest mowa o tym, że przychodzi pora, by i Polska otrzymała rekompensaty podobne do tych, jakie otrzymały po wojnie kraje zachodnioeuropejskie w ramach planu Marshalla. Zawarty jest też pewien przewrotny szczegół. Na końcu posłowie zobowiązują bowiem nasz rząd, by tak uzyskaną od Amerykanów pomoc przeznaczył na wyrównanie roszczeń.

– Delikatnie rzecz ujmując, cały ten pomysł jest wysoce kontrowersyjny – komentuje Tadeusz Iwiński (SLD) z Komisji Spraw Zagranicznych. – To po prostu nie ma sensu.

Jego zdaniem na przedstawiane przez kongresmenów projekty rezolucji najlepiej w ogóle nie reagować, bo są one efektem amerykańskiej kampanii wyborczej. – A jeśli już mamy coś robić, to na pewno nie powinniśmy używać argumentów historycznych, lecz twardych faktów – dodaje Iwiński.

– Nie trzeba odpowiadać na każdy absurd – mówi też Paweł Kowal, wiceprzewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych z PiS. On również zwraca uwagę na wyborczy kontekst rezolucji kongresmenów.

Robert Tyszkiewicz, wiceprzewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych z PO, w pierwszym momencie reaguje śmiechem, gdy słyszy o pomyśle ludowców. Po chwili, już zupełnie poważnie, mówi: – Nie chcę tego komentować. Trudno się odnosić do uchwały, której nie ma, bo nasi koalicjanci oficjalnie jej nie zgłosili. Tym bardziej że ich projekt ma się odnosić do innej uchwały, której też nie ma. Przypominam, że w Kongresie żadna uchwała w sprawie rekompensat nie została jeszcze podjęta.

Zdaniem Tyszkiewicza czas na ewentualne polskie reakcje przyjdzie po przyjęciu amerykańskiej uchwały.

Ludowcy uważają jednak, że wtedy może być już za późno.

– Dziwię się, że koledzy stają na ugiętych nogach – mówi Andrzej Pałys, jeden z pomysłodawców uchwały. – Ja też nie chcę bić się z Ameryką, ale nie możemy pozwalać, by jej kongresmeni zgłaszali do nas takie pretensje. Stanisław Żelichowski, szef klubu ludowców, postanowił na razie, że do czasu rozstrzygnięcia losów amerykańskiej uchwały jego posłowie wstrzymają się ze zgłaszaniem swojej. – Ale w razie potrzeby jesteśmy gotowi przypomnieć Amerykanom, co się stało w Jałcie i jaką odegrali tam rolę, oraz zwrócić uwagę, że każda polska rodzina może im wystawić rachunek za 50 lat komunizmu – mówi.

Sam dopytuje zaś w interpelacji szefa MSZ Radosława Sikorskiego, dlaczego wobec roszczeń amerykańskich obywateli polska dyplomacja nie wykorzystuje faktu, że na mocy porozumienia z 1960 r. nasz rząd przekazał już amerykańskiemu 40 mln dolarów na całkowite zaspokojenie obywateli USA.

Stanisław Żelichowski szef Klubu PSL