Duch obywatelski, czyli drugaja put'

Są dwa znaczenia słowa „obywatel". Zasadnicze ? i tutejsze. Zasadniczo obywatel to świadomy członek wspólnoty społeczności lub państwa, mający określone uprawnienia, przyjmujący za swą wspólnotę odpowiedzialność, i, co najbardziej świadczy o jego obywatelskości, aktywnie angażujący się na rzecz wspólnego dobra.

Tutejsze znaczenie słowa obywatel wyłożył natomiast niegdyś  niezapomniany Kisiel. Obywatel ? to u nas „taki, który umie się obywać bez". Bez tego wszystkiego, bez czego obywatele państw cywilizowanych obyć by się nie umieli, i czego, gdyby im próbowano zabrać, broniliby z oburzeniem.

Obywatel PRL obywał się więc bez sklepu, w którym można by normalnie coś kupić, i to to, co się akurat kupić ma ochotę, bez „polowania" na towar, stania godzinami w kolejkach, załatwiania i wielkiej łaski. Obywał się, jeśli akurat ogłoszono odpowiedni stopień zasilania, bez prądu, bez ciepłej wody, bez przyjaznego mu urzędu, bez wolności słowa, zgromadzeń i innych praw obywatelskich i osobistych. Pił wódkę o smaku karbidu, popychał gliniastym chlebem z pasztetówką o smaku szajspapieru, mieszkał kątem, kombinował i ? no, właśnie, obywał się. Bo nie widział innego wyjścia, bo przywykł, bo się spodziewał, że może być jeszcze gorzej.

W dwadzieścia lat po symbolicznym oddaniu polskiemu orłu korony duch tak rozumianego obywatelstwa wracaz największym impetem. Tu trzeba oddać im wszystkim, Donaldowi Tuskowi, neo-nomenklaturze, na której opiera się jego władza, służącym jej mediom i tzw. elitom opiniotwórczym, że odnieśli sukces niewyobrażalny. Sukces, który jeszcze pięć lat temu wydawał się nie do pomyślenia.

Bo przez paręnaście pierwszych lat III RP wydawało się, że „obywatelstwo" w sensie peerelowskim się skończyło. Że Polacy chcą państwa na miarę nowoczesnej Europy, chcą być narodem jak inne, wolnym, dumnym, szanowanym, a nie trzodą niewolników. Że chcą żyć lepiej, że chcą być dobrze rządzeni, i że dostawszy narzędzia demokracji ? wymuszą to.

Trzeba im oddać, wedle zasady „cesarzowi co cesarskie" ? odnieśli sukces niewiarygodny.

Przyuczyli polactwo, by się wyrzekło tych marzeń, i by się znowu nauczyło obywać. Obywać bez prawdomównej, uczciwej władzy, która by się kierowała dobrem wspólnym, a nie garnięciem pod dupska dla siebie, rodzin i kumpli. Władza jest jaka jest, jak zwykle, spodziewałeś się innej? Naiwny byłeś. Trzeba się obyć.

Można się obyć się bez porządnego szpitala, bez porządnej szkoły, bez wygodnych, nie zatłoczonych i nie wykolejających się co chwila pociągów, bez sprawiedliwych sądów, sprawnej prokuratury i dającej poczucie bezpieczeństwa policji. Bez uczciwego banku, który nie okrada frajerów w biały dzień, bez mówiących prawdę telewizji, bez nadziei na lepszą przyszłość, chyba że na emigracji. Bez krztyny zdrowego rozsądku w działaniach urzędów, które europejskim wzorem potrafiły odebrać dzieci uczciwym, kochającym się i pobożnym rodzicom za to tylko, że byli biedni, a oddać je „rodzinie zastępczej" w której dzieci, wzięte dla zasiłku, katowano, aż zakatowano na śmierć. Bez odrobiny narodowej godności, gdy okazuje się, że zwłoki tragicznie zmarłych wybitnych naszych obywateli potraktowali czekiści jak padlinę, a ślady po tajemniczej katastrofie posprzątali bez ich badania, bo przyczyny tragedii starym zwyczajem ogłosili już w pięć minut po niej.

Jeśli umiemy się obyć bez rządu, bez przywódcy, który by w tym momencie odważył się bodaj szepnąć: stop, jesteśmy wolnym, niepodległym krajem, jesteśmy członkami NATO i Unii Europejskiej, a wasz prezydent kilka godzin temu deklarował gotowość utworzenia międzynarodowej komisji do zbadania wypadku, domagamy się uszanowania podstawowych zasad ? to znaczy, że jako masa ponownie nabraliśmy tej umiejętności obywania się bez wszystkiego tego, co ludzie normalni uważają za elementarne. To znaczy, że oni mogą z nami zrobić wszystko. A my powiemy, że ot, pewnie deszcz pada, a ta substancja na głowie? Oj tam, oj tam, można się przecież obyć bez czystej głowy i bez zapachu świeżości.

Jeśli większość ankietowanych spodziewa się pod obecnymi rządami, że w najbliższych latach sytuacja i kraju, i ich osobista, się pogorszy, i mimo to nie domagają się zmiany tych rządów ? to znaczy, że oni mogą dalej kłamać, kombinować i rozszabrowywać wspólne dobro najzupełniej spokojnie.

W porannym TVN, który włączyłem z jakiegoś bezmyślnego odruchu, powitały mnie trzy postacie ze skrzywionymi nosami, z minami, jakby w studiu pod ich stopami leżała jakaś wyjątkowo śmierdząca kupa. Dobrze odżywiony prezenter, celebrytka o twarzy z fotoszopa i pani od pisania wstępniaków u Lisa informowali z tymi wykrzywionymi nosami, że dziś w Warszawie lepiej nie zbliżać się do centrum, bo rozbijają się po nim ludzie, którzy, wyobraźcie sobie państwo, domagają się wolności! To ci dopiero, są tacy, którzy twierdzą, że w Polsce czegoś brak, a już wolności zwłaszcza! To co niby, padło morderczym sztychem z nastrzykanych warg, mają powiedzieć mieszkańcy Korei Północnej czy Kuby? Fakt, zawstydziłem się, tam się potrafią obywać dużo bardziej niż my, jeszcze przed nami długa droga.