Polska łamie prawo

Tajne więzienia CIA nad Wisłą pod lupą Amnesty International.

Publikacja: 13.06.2013 01:54

Tajne więzienie CIA miało znajdować się w Szymanach

Tajne więzienie CIA miało znajdować się w Szymanach

Foto: Rzeczpospolita, Jakub Dobrzyński

Korespondencja z Brukseli

Amnesty International zarzuca polskim władzom celowe opóźnianie i utrudnianie śledztwa w sprawie tajnych więzień CIA.

Organizacja opublikowała wczoraj 65-stronicowy raport na temat toczącego się Polsce postępowania w sprawie przetrzymywania i torturowania więźniów CIA na terenie ośrodka w Starych Kiejkutach. Tortury obejmowały m.in. wielokrotne podtapianie, wielodniowe trzymanie nagich więźniów w pozycji stojącej, głodzenie itd. Wśród przetrzymywanych w Polsce był m.in. Chalid Szejk Mohammed, uważany za autora zamachów na WTC w Nowym Jorku.

Pięć lat śledztwa

Śledztwo w tej sprawie rozpoczęło się w Polsce w marcu 2008 roku. Trwa już ponad pięć lat. Nastąpiło kilka zmian w składzie prokuratorskim, przeniesienie z Warszawy do Krakowa. Pojawiły się też skargi ze strony ofiar, że nie są dopuszczane do pełnego udziału w procesie.

Zdaniem AI wszystko to świadczy o tym, że jest to celowe opóźnianie sprawy na zlecenie rządu, tak aby nigdy nie nastąpił jej finał. Na warszawskim etapie śledztwa prokuratura przyznała dwóm przetrzymywanym w ośrodku w Starych Kiejkutach status poszkodowanych, co oznacza, że znalazła dowody na nielegalne działania. Prawdopodobnie postawiła też zarzuty Zbigniewowi Siemiątkowskiemu, byłemu szefowi wywiadu. Wystąpiła do prezydenta Komorowskiego o zwolnienie byłego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z obowiązku zachowania tajemnicy państwowej, na co Komorowski się nie zgodził. Ten etap zakończył się wymianą jednego z prokuratorów oraz przeniesieniem sprawy do Krakowa.

Według AI rodzi to podejrzenia o chęć ponownej analizy dowodów i zmiany ich charakteru.  W lutym 2013 r. były minister sprawiedliwości Jarosław Gowin stwierdził w jednym z wywiadów, że zarzuty wobec Siemiątkowskiego były nieuzasadnione i krakowska prokuratura je wycofała. AI zwraca uwagę, że nigdy prokuratura oficjalnie nie przyznała, że Siemiątkowski był oskarżony. Pojawia się więc pytanie, skąd Gowin wiedział, że tych zarzutów już nie ma, i o polityczną ingerencję w proces.

Co ukrywają Amerykanie?

Śledztwo ujawnia też niechęć Amerykanów do dzielenia się danymi z polskimi prokuratorami. Oba kraje łączy co prawda traktat o wzajemnej pomocy prawnej, ale zawiera on wyjątek dotyczący bezpieczeństwa państwa. Prawdopodobnie właśnie ten paragraf wykorzystują Amerykanie, odmawiając przekazania wrażliwych danych. Strona polska wykorzystuje ten fakt, twierdząc, że prowadzenie śledztwa staje się w tej sytuacji niemożliwe. Obrońcy ofiar argumentują, że to nieprawda. I polscy śledczy mogą spokojnie na podstawie dostępnych w Polsce dowodów wykazać nielegalne przetrzymywanie i złe traktowanie ich klientów.

Już w 2005 roku w „Washington Post" pojawiły się odniesienia, że w Polsce w latach 2002–2005 ulokowano tajny ośrodek CIA, w którym przetrzymywano, przesłuchiwano i torturowano. Jedynym obok Polski krajem, który miał zgodzić się na łamanie prawa na prośbę rządu USA, była Rumunia.

Kiedy decyzja polskiego rządu?

Zdaniem Amnesty International dotychczasowe doniesienia ze śledztwa, informacje od świadków i zeznania ofiar nie pozostawiają wątpliwości, że polska łamała prawo krajowe i międzynarodowe. W Polsce nie ma jednak teraz politycznej woli, a właściwie odwagi, żeby przeprowadzić niezależne śledztwo. Ale – według AI – rząd będzie musiał ostatecznie podjąć jakąś decyzję w tej sprawie. Albo proces, którego celem jest ujawnienie prawdy. Albo chowanie się za hasłem o narodowym bezpieczeństwie i tajemnicy państwowej, które skrywa nielegalną pomoc dla USA, obejmującą tortury, a nawet znikanie osób bez śladu.

Amnesty International apeluje do polskich władz m.in. o wyraźną deklarację poparcia dla toczącego się śledztwa i zapewnienie jego bezstronności oraz o pełną współpracę z Europejskim Trybunałem Prawa Człowieka, który wystąpił o informacje do polskiego rządu na wniosek obrońców więźniów CIA.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora a.slojewska@rp.pl

Kraj
Były dyrektor Muzeum Historii Polski nagrodzony
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Kraj
Podcast Pałac Prezydencki: "Prezydenta wybierze internet". Rozmowa z szefem sztabu Mentzena
Kraj
Gala Nagrody „Rzeczpospolitej” im. J. Giedroycia w Pałacu Rzeczpospolitej
Kraj
Strategie ochrony rynku w obliczu globalnych wydarzeń – zapraszamy na webinar!
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Kraj
Podcast „Pałac Prezydencki”: Co zdefiniuje kampanię prezydencką? Nie tylko bezpieczeństwo