W kosmos start miliony wart

Za rozszyfrowanie zagadki nieśmiertelności, zsekwencjonowanie genomu 100 osób 100-

-letnich w ciągu 30 dni jest nagroda Archon X Prize w wysokości 10 mln dolarów. W tym tygodniu zgłosił się pierwszy chętny. Dr Jonathan Rothberg, założyciel i prezes firmy Ion Torrent, zapowiedział, że zdobędzie nagrodę już w przyszłym roku.

Kiedy konkurs został ogłoszony w 2006 roku, zebranie takiej ilości danych zajęłoby 33 lata. Warunki, jakie postawił fundator nagrody, są trudne do spełnienia nawet dzisiaj: koszt uzyskania jednego genomu nie może przekraczać 1000 dolarów, a błąd nie może być większy niż  0,0001 proc.

Biznesmeni i odkrywcy

Archon X Prize jest administrowany przez X Prize Foundation. To organizacja typu non profit, która powstała w 1995 r. w Playa Vista w Kalifornii. Jej głównym celem jest kreowanie i zarządzanie publicznymi konkursami propagującymi rozwój technologiczny. Nazwa nagrody za odczytanie ludzkiego genomu odnosi się do kanadyjskiej spółki górniczej Archon Minerals Ltd., której prezes, Stewart Blusson, ufundował nagrodę.

Pomysłodawcą i szefem

X Prize Foundation jest Peter Diamandis. W zarządzie fundacji zasiadają znani w USA biznesmeni, wynalazcy, którzy osiągnęli sukces w różnych dziedzinach gospodarki. Do najbardziej znanych należą: Elon Musk, założyciel firmy SpaceX, która opracowała pierwszy prywatny statek kosmiczny, Craig Venter, który rozszyfrował pełny genom człowieka (swój własny), czy Anousheh Ansari, bizneswoman i pierwsza kosmiczna turystka.

Jak dotąd największy rozgłos fundacji przyniosła Ansari X Prize – 10 milionów dolarów oczekiwało na konstruktorów pierwszego całkowicie prywatnego pojazdu kosmicznego. Reguły konkursu były proste – trzeba było wysłać na wysokość co najmniej 100 km (tam, gdzie odczuwana jest już nieważkość) pojazd kosmiczny finansowany z prywatnych środków z pilotem i dwiema osobami (zamiast nich mógł być odpowiedni balast). Warunkiem było powtórzenie lotu tym samym pojazdem w ciągu 14 dni. Nagroda przyznana została w listopadzie 2004 roku zespołowi konstruktora Burta Rutana z inwestorem Paulem Allenem (współzałożycielem Microsoftu). Statek został zbudowany przez kalifornijską firmę Scaled Composites.

We wrześniu i październiku 2004 roku SpaceShipOne odbył trzy loty podczepiony do samolotu White Knight. Na wysokości mniej więcej 15 km odłączał się od niego samodzielnie i wznosił się na wysokość 112 km.

– Jeśli wszystko pójdzie dobrze, wkroczymy w nową erę kosmiczną – mówił po rozstrzygnięciu konkursu Peter Diamandis. – Kiedy w 1927 roku Charles Lindbergh przeleciał samotnie nad Atlantykiem, pokusę stanowiła nagroda w wysokości 25 tysięcy dolarów. I w ciągu półtora roku po tym wyczynie liczba pasażerów linii lotniczych wzrosła z 5700 do 200 tysięcy. Liczę na to, że nasza nagroda wywrze podobny skutek w dziedzinie turystyki kosmicznej.

Wywabianie plam

W konkursie uczestniczyło 27 zespołów z całego świata. Byli to zarówno hobbyści, jak i wielkie korporacje. Oprócz Scaled Commpoosites wiele innych firm poczyniło duże postępy w technice kosmicznej. Jest z tego technologiczny zysk: brytyjski miliarder Richard Branson wykorzystał konstrukcję Rutana i na jej bazie powołana przez niego firma Virgin Galactic zbudowała pojazd SpaceShipTwo. Niebawem będzie on zabierał turystów na komercyjne loty na orbicie.

Korzystając z rozgłosu fundacja ogłosiła kilka następnych nagród. Celem Progressive Insurance Automotive X było zaprojektowanie i zbudowanie superoszczędnych pojazdów. Mają spalać 2,35 litra na 100 km i emitować mniej niż 200 gramów dwutlenku węgla na milę. Muszą też być produkowane seryjnie.

Laureatem konkursu został w 2010 roku: zespół Edison2 za skonstruowanie czteroosobowego Very Light Car z silnikiem benzynowym. Otrzymał 5 mln dolarów. 2,5 miliona przyznano zespołowi Li-Ion Motors Alternative za pojazd elektryczny Wave II. X-Tracer ze Szwajcarii otrzymało kolejne 2,5 mln za konstrukcję motocykla elektrycznego.