Kalendarium

Pius XII mianuje abp. Wyszyńskiego kardynałem. Władze nie pozwalają mu jechać na konsystorz do Rzymu.

8 maja 1953

W odpowiedzi na rządowy dekret z 9 lutego 1953 r. o obsadzaniu stanowisk kościelnych episkopat Polski z inicjatywy Prymasa ogłasza memoriał „Non possumus!".

26 września 1953

Aresztowanie i wywózka do Rywałdu (k. Grudziądza).

12 października 1953

Zmiana miejsca uwięzienia na Stoczek k. Lidzbarka Warmińskiego.

8 grudnia 1953

Prymas czyni akt oddania w niewolę Matce Bożej.

6 października 1954

Kolejna zmiana miejsca uwięzienia na Prudnik Śląski. Mimo złagodzenia więziennego reżimu Prymas podupada na zdrowiu.

sierpień 1955

Prymas odrzuca propozycję władz zamieszkania w klasztorze w zamian za zrzeczenie się funkcji kościelnych.

27 października 1955

Ostatnia więzienna „przeprowadzka" do czynnego klasztoru Nazaretanek w Komańczy w Bieszczadach. Po kilku dniach pierwsze odwiedziny biskupów.

16 maja 1956

Pisze tekst Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego, który w tajemnicy zostaje przekazany na Jasną Górę i odczytany tam 26 sierpnia przez bp. Michała Klepacza w obecności episkopatu i ponad miliona wiernych.

26 października 1956

Uwolnienie i powrót po trzech latach do Warszawy.

8 grudnia 1956

„Małe porozumienie" rządu i episkopatu naprawiające część krzywd wobec Kościoła. M.in. znosi dekret o obsadzie stanowisk kościelnych z lutego 1953 r., zezwala na powrót uwięzionych albo wygnanych z diecezji biskupów.

20 stycznia 1957

Prymas po raz pierwszy i ostatni w PRL uczestniczy w wyborach parlamentarnych, dając poparcie ekipie I sekretarza KC PZPR Władysława Gomułki.

3 maja 1957

Odnowienie Jasnogórskich Ślubów Narodu na Jasnej Górze i rozpoczęcie Wielkiej Nowenny przed tysiącleciem chrztu Polski. Powtórzenie ślubów we wszystkich parafiach w Polsce nastąpiło w niedzielę, 5 maja.

maj 1957

Wyjazd do Rzymu, przedtem spotkanie z Gomułką i premierem Józefem Cyrankiewiczem. W Rzymie odbiór insygniów kardynalskich i długa rozmowa z papieżem.

20 czerwca 1957

Podczas procesji Bożego Ciała Prymas zapowiada peregrynację kopii obrazu MB Częstochowskiej we wszystkich parafiach.

październik 1962

Wyjazd do Rzymu na otwarcie Soboru Watykańskiego II (1962 – 1965). Podczas czterech sesji soborowych kard. Wyszyński zabiera głos 11 razy. Przedstawia m.in. racje teologiczne za ogłoszeniem Maryi Matką Kościoła, do czego przychyli się papież Paweł VI.

listopad – grudzień 1965

Episkopat Polski wysyła 56 listów – zaproszeń do episkopatów całego świata z okazji Millennium Chrztu Polski, wśród nich orędzie do biskupów niemieckich zawierające słowa: „przebaczamy i prosimy o przebaczenie", co wywołuje furię władz i kampanię antykościelną w mediach. W styczniu 1966 r. Gomułka ogłasza konkurencyjne wobec kościelnych uroczystości tysiąclecia państwa.

3 maja 1966

Centralne uroczystości milenijne na Jasnej Górze: Prymas oddaje Polskę „w macierzyńską niewolę Maryi". Przez cały rok podróżuje po kraju, uczestniczy w obchodach milenijnych w diecezjach. Szykany władz dosięgają nie tylko uczestników milenijnych uroczystości; następuje „aresztowanie" kopii obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej; włądze nie pozwalają na wizytę w Polsce Pawła VI.

18 marca 1968

Po demonstracjach studenckich prymas w akademickim kościele św. Anny w Warszawie opowiada się po stronie młodzieży. 20 marca pierwsze „Słowo episkopatu o bolesnych wydarzeniach", 3 maja zaś drugie „Słowo o wydarzeniach marcowych", w którym biskupi upomnieli się m.in. o swobodę wyrażania opinii, ale nie odnieśli się do antysemickiego wymiaru wydarzeń marcowych.

20 grudnia 1970

Krwawo stłumione protesty robotników w Trójmieście. Prymas wygłasza uspokajające kazanie, by nie dopuścić do dalszego rozlewu krwi.

12 listopada 1973

W 25. rocznicę prymasostwa kard. Karol Wojtyła w katedrze wawelskiej mówi o prymasie: „Wiedział, że idzie w nieznane, i że to, co podejmuje, będzie nad wyraz trudne – ponad siły ludzkie, że może nigdy w dziejach Kościoła w Polsce nie wypadło żadnemu prymasowi podejmować tak trudnego zadania".

styczeń 1974, 1975, 1976

Prymas w kościele św. Krzyża w Warszawie głosi cykl kazań, tzw. kazania świętokrzyskie. Wykłada w nich naukę społeczną Kościoła na tematy społeczne, polityczne, ekonomiczne.

lipiec 1974

Stolica Apostolska i rząd PRL powołują zespoły ds. stałych kontaktów roboczych. Prymas nie dopuścił, aby abp Luigi Poggi, szef zespołu Stolicy Apostolskiej, stale rezydował w Polsce, co stwarzałoby wrażenie, że stosunki dyplomatyczne zostały już nawiązane.

3 sierpnia 1976

Premier Piotr Jaroszewicz przesyła kard. Wyszyńskiemu kwiaty i list gratulacyjny z okazji 75. urodzin.

1977

Kłopoty zdrowotne Prymasa, który przechodzi dwie operacje chirurgiczne. Kościół modli się o jego zdrowie.

20 – 25 września 1978

Wizyta Prymasa w Niemczech. W katedrze w Kolonii wygłasza kazanie o duchowej jedności  Europy.

2 – 10 czerwca 1979

Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski. Kard. Wyszyński mówi: „Dla mnie oddanie tak wybitnego współpracownika, jakim był kard. Wojtyła, jest olbrzymią stratą (...) Ale gdy jeszcze byłem pełen bólu i łez, nowy papież zaczął mówić o Matce Najświętszej – ze swej pozycji. (...) Prawdziwie on wierzy w to, że zwycięstwo w Kościele powszechnym, gdy przyjdzie, będzie to Jej zwycięstwo".

26 sierpnia 1980

Kazanie Prymasa na Jasnej Górze, w którym wzywa do poszanowania porządku i nie odnosi się wprost do strajku, choć popiera główny postulat robotników – prawo do zrzeszania się. Kazanie źle odebrane przez społeczeństwo. Dzień wcześniej rozmawiał z I sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem.

10 listopada 1980

Po powrocie z Rzymu Prymas przyjmuje przedstawicieli NSZZ „Solidarność„ na czele z Lechem Wałęsą.

22 marca 1981

Prymas mediuje i osiąga sukces w ostrym konflikcie po tzw. wydarzeniach bydgoskich.

15 kwietnia 1981

Pierwszy komunikat o chorobie Prymasa, wzywający  wiernych do modlitwy.

16 maja 1981

Prymas przyjmuje sakrament chorych.

25 maja 1981

Ostatnia rozmowa telefoniczna z Janem Pawłem II, który był rekonwalescentem po zamachu 13 maja.

28 maja 1981

Prymas umiera o godz. 4.40, w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego.

31 maja 1981

Pogrzeb w Warszawie, któremu przewodniczy sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kard. Agostino Casaroli.

—opracowała Alicja Wysocka