Weksel jest papierem wartościowym, który zawiera bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty określonej sumy pieniężnej lub bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej kwoty. Ten drugi typ dokumentu, czyli tzw. weksel trasowany (ciągniony) występuje raczej w obrocie pomiędzy profesjonalistami. Natomiast w stosunkach firma – konsument, w szczególności przy udzielaniu pożyczek lub kredytów występuje weksel własny.
Weksel jest dokumentem bardzo sformalizowanym, co wynika m.in. z tzw. abstrakcyjnego charakteru zobowiązań wekslowych. Dlatego tylko taki dokument, który spełnia rygory narzucone przez prawo wekslowe, co do elementów (zapisów), które powinny się na nim znaleźć, może być uznany za weksel. Przykładowo brak samego słowa weksel w treści dokumentu będzie skutkowało tym, że będziemy mieli do czynienia z kartką papieru podpisaną przez wystawcę, ale nie będzie to weksel.
Zatem w pierwszej kolejności weksel, dla swojej skuteczności, musi być zgodny z ustawą – prawo wekslowe. Jednak w przypadku, gdy dokument ten ma być sporządzony na potrzeby zabezpieczenia kredytu konsumenckiego, powinien także dodatkowo spełniać wymogi wynikające z ustawy o kredycie konsumenckim. Jej przepisy chronią w tym wypadku kredytobiorcę. Zgodnie z art. 41 ust. 1 weksel lub czek konsumenta wręczony kredytodawcy w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki powinien zawierać klauzulę „nie na zlecenie" lub inną równoznaczną.
O co tutaj chodzi? Generalnie weksel, a ściślej mówiąc prawo, które ten papier wartościowy w sobie inkorporuje, wolno przenosić na inne osoby w pewien specyficzny sposób, mianowicie przez tzw. indos (a nie przez cesję praw, przelew praw). W tym celu wystarczy, że posiadacz weksla (remitent) złoży na nim swój podpis i przekaże go innej osobie, dopisując ewentualnie jej nazwisko (nazwę). Taka osoba staje się automatycznie uprawniona do żądania zapłaty z weksla (w terminie płatności, jeśli jest wskazany). Może także w ten sam sposób przenieść weksel na inną osobę, ta na kolejną itd. Takie ułatwienie, co do obiegu weksla, należy do charakterystycznych cech zobowiązania wekslowego. Jest to bardzo wygodne i przydatne dla przedsiębiorców, którzy mogą w ten sposób regulować swoje wzajemne zobowiązania wobec dostawców, poddostawców, wierzycieli. Natomiast w przypadku konsumenta jest niebezpieczne o tyle, że powoduje stan niepewności, co do tego, kto w danym momencie jest tak naprawdę jego wierzycielem wekslowym.
I właśnie dlatego prawo zobowiązuje kredytodawców do tego, aby nie przyjmowali weksli, które wolno indosować. Stąd wymóg wprowadzania do treści takiego dokumentu słów „nie na zlecenie" lub innego równoważnego zwrotu.
Należy jednak pamiętać, że brak wprowadzenia zakazu indosowania nie pozbawia takiego weksla mocy prawnej. Zgodnie z prawem wekslowym, o ile oczywiście dokument zawiera wszystkie obowiązkowe dane i zapisy, będzie to weksel. Jednak – co bardzo ważne dla kredyto- lub pożyczkodawców - zgodnie z art. 41 ust. 2 i 3 ustawy o kredycie konsumenckim, w razie przyjęcia przez kredytodawcę weksla lub czeku niezawierającego klauzuli „nie na zlecenie" i przeniesienia takiego weksla lub czeku na inną osobę, kredytodawca jest zobowiązany do naprawienia poniesionej przez konsumenta szkody przez zapłatę weksla lub czeku. Przepis ten stosuje się również wtedy, gdy weksel lub czek znalazł się w posiadaniu innej osoby wbrew woli kredytodawcy (czyli np. został skradziony).
