Sprzymierzeńcy Rosji odwracają się od niej i próbują znaleźć innego patrona

– Niektóre państwa środkowoazjatyckie mogą przyłączyć się do zachodnich sankcji przeciw nam – przestrzegł rosyjski wiceminister spraw zagranicznych Michaił Gałuzin.

Przy tym rosyjski dyplomata zapewnił, że „jednostronne gospodarcze ograniczenia uważają one za nie do przyjęcia i bezprawne”, ale „nie chcą ponosić kosztów ryzyka”.

Dobry interes

Gałuzin mówił o państwach Azji Środkowej, stanowiących trzon wszystkich rosyjskich inicjatyw zjednoczeniowych krajów dawnego sowieckiego imperium, wojskowych (ODKB), gospodarczych (Euroazjatycka Unia Gospodarcza) czy politycznych (WNP).

Czytaj więcej

Dane gospodarcze

Chiny mają gospodarkę Rosji w garści. Zależność między krajami rośnie

Rosyjska wojna na Ukrainie zmieniła pozycję Chin w gospodarce Rosji. Po roku Chiny mają już 30 proc. rosyjskiego importu i 20 proc. eksportu, podczas kiedy udział Rosji w całym handlu zagranicznym Państwa Środka, to zaledwie 3 procent. Inwestycje Chin w Rosji spadły do zera.

Wraz z rosyjskim napadem na Ukrainę, najprawdopodobniej stały się one państwami tranzytowymi dla tzw. równoległego importu do Rosji (wwożenia tam produktów bez zgody producentów) czy zwykłego przemytu. Ogromna część poprzedniej wymiany handlowej Rosji z Zachodem została bowiem objęta sankcjami, na co Kreml zareagował latem ubiegłego roku, legalizując „import równoległy”, który tylko w grudniu ubiegłego roku sięgnął 20 mld dol.

Ale jak zauważył „Financial Times”, w 2022 roku państwa Azji Środkowej kupiły w UE towary za ponad 2 mld dol. Do odbiorców dotarła tylko połowa, reszta zniknęła na terenie Rosji w trakcie tranzytu.

Czytaj więcej

Polityka

Armenia chce uciec Rosji

Działania Kremla w regionie sprawiły, że władze w Erywaniu zaczęły szukać przyjaźni z odwiecznymi wrogami – Turcją i Azerbejdżanem.

Jednocześnie obroty handlowe między Rosją a jej środkowoazjatyckimi sojusznikami wzrosły w zeszłym roku o 20 proc. Najprawdopodobniej z powodu odsprzedawania Moskwie zachodnich towarów. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju ze zdziwieniem zauważył, że eksport z Europy do Armenii czy Kazachstanu nagle podskoczył o 15–90 proc. „Możliwe, że znacząca część dodatkowego importu była przekierowana do nabywców w Rosji” – stwierdził w specjalnym raporcie.

Cena przyjaźni

Ściągnęło to na rosyjskich sojuszników widmo „wtórnych sankcji” ze strony Zachodu. – W stosunku do towarów, które objęte są sankcjami, staramy się być maksymalnie przejrzyści, współpracujemy z UE, USA a nawet z samą Rosją. Z radością wychodzimy naprzeciw rosyjskiemu popytowi – tam, gdzie jest wolne miejsce. Ale sankcje to dla nas „czerwona linia” – ostrzegał Moskwę premier Armenii Nikol Paszynian. Zapowiedział, że jego kraj nie pomoże Rosji w ich obchodzeniu, bo ryzyko jest zbyt duże.

Po raz pierwszy, jeszcze latem ubiegłego roku, USA oskarżyły 17 państw o łamanie i obchodzenie sankcji, m.in. Armenię, Kazachstan, a także Uzbekistan, który w przeciwieństwie do dwóch poprzednich państw jest luźniej związany z Kremlem, nie wchodzi bowiem do sojuszu wojskowego ODKB.

Od tego czasu kolejni rosyjscy sojusznicy – pierwsza Armenia – zaczynają dystansować się od Moskwy, mimo że dostawy na rosyjski rynek mamią ogromnymi zyskami. Wydaje się, że nagła decyzja Kremla o zniesieniu od maja wiz dla Gruzinów i przywróceniu połączeń lotniczych z Tbilisi jest próbą znalezienia zastępstwa na Kaukazie dla Erywania jako pośrednika handlowego.

– Wtórne sankcje w stosunku do jakiegokolwiek kraju spowodują u niego ogromne problemy, jak i w całym regionie – mówił z kolei o rozterkach Azji Środkowej zastępca szefa kazachskiego banku centralnego Akyłżan Bajmagambetow.

Chińska propozycja

Tamtejsze państwa próbują więc rozluźnić więzy z Kremlem. Przedstawiciele Tadżykistanu na przykład zaproponowali przeniesienie dalszej współpracy z Rosją do nieco egzotycznej formuły „BRICS (Brazylia, Rosja, Indie, Chiny, RPA) + Azja Środkowa” bowiem „formuła „Azja Środkowa + 1 (Rosja) nie do końca odpowiada interesom regionu”. – Stosunki budujemy na zasadach przyjaźni i dobrosąsiedztwa – odpowiadał im minister Siergiej Ławrow jak za dawnych lat.

Czytaj więcej

Polityka

Zełenski chce walczyć do końca

Kreml po cichu znów prowadzi mobilizację, ale jednocześnie chciałby zawieszenia broni.

– Będą się skupiali wokół nowego lidera – powiedział o tych państwach jeden z rosyjskich politologów. Prawdopodobnie już zaczęli, bowiem od wtorku aż do 20 maja będzie trwała seria wizyt przywódców państw Azji Środkowej w Chinach. Głównym jednak wydarzeniem będzie szczyt Chiny – Azja Środkowa w Xi’an (18–19 maja), na którym wszystkich podejmie Xi Jinping.

– Głównym motywem (spotkania) będzie odpowiedź na pytanie, czy Chiny będą w stanie wykorzystać sytuację i dać Azji Środkowej gwarancje ochrony przed europejskimi sankcjami – sądzi kazachski politolog Adil Kaukenkow. Przywódców regionu szczególnie niepokoi zapowiedź wprowadzenia 11. pakietu sankcji unijnych, który obejmie również kraje pomagające Rosji w obchodzeniu dotychczasowych ograniczeń. Wśród zagrożonych wymieniane są Kazachstan, Uzbekistan i nadal Armenia.

Dotychczas nie ogłoszono dokładnego programu szczytu (zaczynającego się w czwartek), ale wiadomo, że Pekin spróbuje kusić na nim rozległymi planami inwestycji, m.in. budową terminalu nad Morzem Kaspijskim za ponad 300 mln dol.