Michał Szułdrzyński: Wołyń i pomysł Kościoła na pojednanie

Gdy miesiąc temu prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełeński zakończył wizytę w Polsce, wśród części opinii publicznej dał się usłyszeć głos zawodu: Nie przeprosił za Wołyń. Taka dobra była do tego okazja, a tego nie zrobił.

Mój redakcyjny kolega Jerzy Haszczyński, napisał wówczas, że w czasie, gdy Rosja atakuję Ukrainę, nie powinniśmy zmuszać Kijowa do rozliczenia tej sprawy, bo teraz najważniejsze jest zwycięstwo na froncie. Ale elity w Kijowie powinny zrobić to same, bo – jak argumentował Haszczyński – „Trudno pogodzić odsyłanie Putina do Hagi z jednoczesnym wychwalaniem Bandery. Trudno domagać się nazywania zbombardowania przez Rosjan budynku pełnego ukraińskich cywilów ludobójstwem, jednocześnie zaprzeczając, że rzeź dziesiątek tysięcy polskich cywilów żadnym ludobójstwem nie była”.

Co Kościół myśli o Wołyniu?

Zupełnie nowym głosem w dyskusji o historycznych zaszłościach między Polakami a Ukraińcami była homilia, którą wygłosił w środę na Jasnej Górze przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski (KEP) abp Stanisław Gądecki. Jego kazanie do pielgrzymów z okazji Święta 3 Maja składało się z trzech wątków. W pierwszym poruszał konstytucję z 1791 roku, dzięki któremu Polacy odzyskali poczucie godności. Przypomniał również o ciążących na osobach wierzących obowiązkach troski o dobro publicznej w demokracji. W drugiej części przypominał dzieje rodziny Ulmów w związku za zaplanowaną na jesień beatyfikacją.

Czytaj więcej

Komentarze

Jerzy Haszczyński: Putin do Hagi, a co z Wołyniem?

Ukraina ma trafić do Unii Europejskiej, wyznając europejskie wartości. Kluczenie w sprawie ludobójstwa na Wołyniu się wśród nich nie mieści.

W trzeciej mówił właśnie o pojednaniu polsko-ukraińskim. Przewodniczący KEP podkreślał moralną różnicę między przebaczeniem a pojednaniem. Przebaczenie poprzedza pojednanie – przypominał. Nawet jeśli nie ma możliwości pełnego pojednania, można liczyć na pewne doświadczenie wewnętrzne, decyzję woli, przebaczenie swojemu winowajcy.

I choć zaznaczał, że do pojednania potrzebne jest stanięcie w prawdzie i uznanie odpowiedzialności za zło, nie może zostać ono wymuszone. I przypomniał o wadze orędzia biskupów polskich, którzy napisali list do biskupów niemieckich zawierający słynne sformułowanie o wybaczeniu i proszeniu o wybaczenie.

Wówczas ten list oburzył wiele środowisk patriotycznych, z perspektywy czasu widać, że stał się krokiem do pojednania polsko-niemieckiego.

„To, co wydawało się wówczas niemożliwe – przynajmniej w krótkiej perspektywie czasowej – stało się rzeczywistością. W ramach jednoczącej się Europy zostały otwarte granice między naszymi państwami, co ułatwiło kontakty między ich mieszkańcami na różnych płaszczyznach” – mówił abp. Gądecki.

Dlaczego biskupi bronią dorobku pojednania polsko-niemieckiego

To passus znamienny dwójnasób. Po raz kolejny bowiem ważny Polski biskup przypomniał o dorobku pojednania polsko-niemieckiego. Już kilkanaście miesięcy temu biskupi przypomnieli o słynnym orędziu i apelowali by w bieżącej polityce tamten gest i wysiłek nie został zaprzepaszczony. Było to czytelne odniesienie do antyniemieckiej kampanii prowadzonej przez partię rządzącą. Przypomnienie 3 maja o pojednaniu polsko-niemieckim ma więc też wielkie znaczenie, szczególnie w kontekście kampanii wyborczej i obecnej w niej silnie tematyki niemieckiej.

Ale przypomnienie pojednania polsko-niemieckiego jest też ważne w kontekście oczekiwań wielu Polaków, by Ukraińcy wreszcie rozliczyli się z rzezi wołyńskiej. Bo proponuje myślenie w poprzek. I dlatego świadomie w homilii abp. Gądecki przypomniał słowa papieża Franciszka o dobrej i złej pamięci, wypowiedziane na Wawelu. Zła to ta, która się skupia wyłącznie na złu, które wyrządzili nam inni. I cytował słowa Jana Pawła II, który podczas pielgrzymki do Lwowa w 2001 r. apelował do Polaków, by oderwali się od bolesnej przeszłości.