Tomasz Krzyżak: Biskupom trudno zaakceptować fakt, że mogą być za coś ukarani

„Słownik języka polskiego” PWN słowo „posłuszeństwo” definiuje krótko: „poddawanie się czyjejś woli”. Nieco bardziej rozbudowaną definicję podaje Wikipedia: „w ludzkim zachowaniu, forma społecznego wpływu, w której osoba podporządkowuje się wyraźnym wskazówkom czy poleceniom od osoby obdarzonej władzą czy autorytetem”. Nie ma zatem wątpliwości co do tego, o co w posłuszeństwie chodzi.

Posłuszeństwo ogromną rolę odgrywa w życiu chrześcijan. Nieposłuszeństwo Adama i Ewy było powodem wygnania ich z raju – stoi zatem u podstaw grzechu pierworodnego. Niedoścignionym wzorem posłuszeństwa jest Chrystus, który na krzyżu oddał życie za wszystkich ludzi. Za wzór ludzkiego posłuszeństwa Kościół stawia Maryję, która bez najmniejszego wahania podporządkowała się woli Boga. Podobnie rzecz ma się ze św. Józefem. Sięgając zaś do Starego Testamentu, moglibyśmy tu jeszcze wspomnieć Abrahama czy Mojżesza.

Nic zatem dziwnego w tym, że Kościół domaga się posłuszeństwa od swoich wiernych. Mają być posłuszni nie tylko woli Bożej, przestrzegać przykazań Dekalogu, ale mają być także posłuszni różnym regułom ustanowionym przez wieki przez Kościół. Posłuszeństwa wymaga się od prezbiterów, którzy mają być posłuszni np. swojemu biskupowi.

Posłuszeństwo wskazuje się wreszcie jako cnotę, która winna cechować biskupa. Poświęcone biskupom dokumenty Kościoła posłuszeństwu biskupa poświęcają wiele miejsca. Np. instrukcja na temat pasterskiej posługi biskupów „Ecclesiae Imago” z roku 1973, dyrektorium o pasterskiej posłudze biskupów „Apostolorum succesores” z roku 1997, czy wreszcie posynodalna adhortacja apostolska „Pastores gregis” Jana Pawła II z roku 2003. Stwierdzają chociażby, że nikt we właściwy sposób nie może przewodzić innym w Kościele, jeżeli sam wpierw nie stanie się przykładem posłuszeństwa.

Jan Paweł II pisał: „Świadectwo życia staje się dla biskupa jakby nowym źródłem autorytetu, które dopełnia otrzymane podczas konsekracji źródło obiektywne. W ten sposób władzy towarzyszy wiarygodność. Obie są konieczne. Z jednego bowiem wypływa obiektywna konieczność przyjmowania przez wiernych autentycznego nauczania biskupa; z drugiego zaś, że przesłaniu można zaufać”.

W tym miejscu warto odwołać się także do obrzędu święceń biskupich. Mającemu przyjąć mitrę i pastorał udzielający święceń zadaje w pewnym momencie kilka pytań. Wśród nich jest i takie: „Czy chcesz wiernie okazywać posłuszeństwo następcy świętego Piotra?”, elekt zaś odpowiada: „Chcę”.

Na koniec tego przydługiego wstępu raz jeszcze Jan Paweł II: „Władza biskupa (…) współistnieje z najwyższą władzą Biskupa Rzymu, która jest również władzą biskupią, zwyczajną i bezpośrednią nad wszystkimi pojedynczymi Kościołami i ich zgrupowaniami, nad wszystkimi pasterzami i wiernymi” („Pastores gregis”). Ale przywołajmy jeszcze kilka zapisów z Kodeksu Prawa Kanonicznego. Kanon 134 par. 1 definiuje Biskupa Rzymu jako ordynariusza, w kan. 273 zapisano nakaz dla duchownych posłuszeństwa papieżowi i własnemu ordynariuszowi, z kolei kan. 380 mówi o tym, że każdy biskup ma złożyć przysięgę wierności Stolicy Apostolskiej.

Nie ma zatem już najmniejszych wątpliwości co do tego, że każdy biskup winien podporządkować się woli papieża. Posłuszeństwo obowiązuje go nie tylko w sprawach wiary, nie tylko w zakresie powierzonych mu obowiązków. Oznacza też podporządkowanie się woli papieża co do nałożonych na niego nakazów czy zakazów.

Jest z tym posłuszeństwem w tym ostatnim zakresie nad Wisłą pewien problem. Nieżyjącemu już abp. Juliuszowi Paetzowi trudno było pogodzić się z decyzją, że ma prowadzić życie w odosobnieniu. Również nieżyjący bp Edward Janiak z trudem przyjmował zakaz obecności na terenie diecezji kaliskiej, którą przez kilka lat kierował. I z której został usunięty po stwierdzeniu tego, że w wyjaśnieniu spraw dotyczących wykorzystywania małoletnich przez niektórych księży dopuścił się zaniedbań. Teraz identyczna sytuacja powtarza się z abp. Marianem Gołębiewskim, byłym metropolitą wrocławskim, który wbrew nałożonej na niego karze bierze udział w uroczystościach publicznych – co opisaliśmy w środowym wydaniu „Rzeczpospolitej”.

Czytaj więcej

Kościół

Hierarcha zlekceważył Watykan

Były metropolita wrocławski wbrew nakazowi Stolicy Apostolskiej bierze udział w wydarzeniach publicznych.