CIT: Stypendium dla studenta można zaliczyć do kosztów firmy

Wydawałoby się, że odpowiedź twierdząca jest tu oczywista. Przegląd interpretacji podatkowych wskazuje, że fiskus miał co do tego wątpliwości

Nie ma wyłączenia

Pracodawcy, w celu pozyskania wyspecjalizowanej kadry, nierzadko inwestują w przyszłego pracownika zapewniając mu szkolenia, wypłacając stypendium lub zaopatrując szkoły, do których uczęszcza kandydat, w niezbędny sprzęt i wyposażenie.

W świetle ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) kosztami uzyskania przychodu mogą być tylko te wydatki, które zostały poniesione w celu osiągnięcia lub zachowania albo zabezpieczenia przychodów i jednocześnie nie zostały zakwalifikowane do grupy nieuznawanych za taki koszt.

Wydatki, które pracodawca ponosi na pozyskanie nowej kadry spośród m.in. uczniów i studentów, na pewno nie zostały wskazane w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT ani w art. 23 ustawy o PIT jako wyłączone z kosztów podatkowych.

Fiskus odmawiał, potem zmienił zdanie

Rozważenia wymaga tu więc, czy istnieje związek przyczynowo-skutkowy między ich poniesieniem i osiągnięciem przychodów. Organy podatkowe nie są co do tego zgodne.

Przykładowo w interpretacji z 13 listopada 2008 Izba Skarbowa w Katowicach (IBPB3/423-770/08/CzP) odmówiła uznania za koszt podatkowy stypendium dla studenta wydziału geodezji, który po zakończeniu studiów zobowiązał się do podjęcia zatrudnienia u fundatora, pomimo że kształcił się na kierunku zgodnym z przedmiotem działalności gospodarczej podatnika.

Uznała, że stypendium ufundowane studentowi niebędącemu pracownikiem nie ma związku przyczynowo-skutkowego z przychodem wywodzącym się z przyszłej pracy stypendysty.

Upatrywanie możliwości powstania przychodu w wyniku zdarzenia przyszłego i niepewnego, jakim jest podjęcie pracy przez stypendystę u fundatora, nie jest zasadne. Nie można też tu mówić o osiąganiu lub zwiększaniu przychodu czy też zabezpieczaniu lub zachowaniu źródła przychodu w okresie wypłacania stypendium.

Podobnie ta sama izba wypowiedziała się w interpretacji z 26 czerwca 2006 (PF-II-41180/ INT/4/KJ/06), odmawiając zakwalifikowania do kosztów stypendium dla studenta akademii medycznej, który po zakończeniu nauki zobowiązał się do podjęcia zatrudnienia u fundatora.

Jednak już w interpretacji z  29 marca 2010 (IBPBI/2/ 423-1654/09/SD) izba zmieniła zdanie. Stwierdziła, że wydatki na stypendia dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych oraz studentów, którzy nie są pracownikami podatnika, będą kosztem uzyskania przychodów, gdyż są poniesione w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów.

Program stypendialny zapewni bowiem wykwalifikowaną kadrę specjalistów, co niewątpliwie przyczyni się do uzyskania przychodów. Prawo do zaliczenia wydatków na stypendium dla studenta do kosztów uzyskania przychodu uznała również Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 27 września 2007 (4218-0020/ Int./ 07).

Co na to sądy

W orzecznictwie sądów administracyjnych co do zasady przyjmuje się, że wydatki na pozyskanie przyszłej kadry mogą być kosztem podatkowym.

Z  wyroków sądowych wynika, że między ich poniesieniem a uzyskaniem przychodów nie istnieje bezpośredni związek i z tego też względu wydatki te należałoby kwalifikować jako pośrednie koszty uzyskania przychodów, uznawane za koszt podatkowy w momencie ich poniesienia, a zatem – co do zasady – w dniu, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (art. 15 ust. 4e ustawy o CIT i art. 22 ust. 5d ustawy o PIT).

Może się jednak zdarzyć, że koszt zostanie poniesiony przez przedsiębiorcę w jednym roku, a pracownik zostanie zatrudniony w latach następnych. W takim wypadku efekt ufundowania stypendium czy szkolenia ujawni się dopiero w momencie zatrudnienia stypendysty.

Czy taki koszt powinien być uwzględniony dopiero w momencie podjęcia zatrudnienia przez beneficjenta? Takie stanowisko zajęły m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w  Olsztynie w wyroku z 23 czerwca 2010 (I SA/Ol 326/10) oraz WSA w wyroku z 14 listopada 2006 (III SA/Wa  2778/06).

Podobnie wypowiedziała się także Izba Skarbowa w Łodzi w przywoływanej już interpretacji z 27 września 2007.

Niemniej spotkać można również pogląd, że wydatki te powinny być uznane za koszt podatkowy już w momencie ich poniesienia (tak np. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 29 marca 2010, IBPBI/2/423-501/ 10/SD).

Wydatki  na wyposażenie szkoły

Wątpliwości budzi natomiast sytuacja, gdy przedsiębiorca do kosztów uzyskania przychodów zalicza wydatki, które nie służą konkretnemu uczniowi czy studentowi, tylko szkole, w której wykształcenie pobiera potencjalna kadra pracownicza. W internetowej bazie interpretacji podatkowych Ministerstwa Finansów nie natknęłam się na interpretację, która odnosiłaby się do takiego przypadku.

Znając jednak podejście organów podatkowych do fundowania kursów i szkoleń dla uczniów i studentów, niemal pewne jest to, że zakwestionowałyby możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków na zakup sprzętu i wyposażenia. Używałaby ich bardzo szeroka grupa uczniów lub studentów, a szansa na zatrudnienie wszystkich osób korzystających z ufundowanych dóbr byłaby niewielka.

Wykazanie związku przyczynowo-skutkowego między poniesieniem kosztu i osiągnięciem przychodów byłoby znacznie utrudnione, wręcz niemożliwe. Nawet jeśli podatnikowi udałoby się go wykazać, to powstałby problem, czy wydatek można rozliczyć w całości, czy tylko w części przypadającej na osoby, które znalazły zatrudnienie u fundatora.

Czy to darowizna

W odniesieniu do wydatków na szkołę można byłoby ewentualnie zastanowić się, czy nie są one darowiznami podlegającymi odliczeniu od dochodu (art. 18 ustawy o CIT oraz art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT).

Ustawy podatkowe dopuszczają bowiem możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania darowizn przekazywanych na  cele pożytku publicznego (w tym w zakresie nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania).

Należy jednak pamiętać, że możliwość odliczenia darowizny na działalność pożytku publicznego jest uzależniona od statusu obdarowanego. Każdorazowo należy zatem sprawdzić, czy obdarowana szkoła jest jednostką, o której mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Komentuje Renata Kupczyńska, aplikantka radcowska w firmie doradczej KPMG

Pomimo wyraźnego związku między ponoszeniem wydatków na pozyskanie pracowników i uzyskiwaniem przychodów w przyszłości kwestia ich podatkowego rozliczenia jest przedmiotem kontrowersji. Nierzadko organy podatkowe odmawiają możliwości uznania za koszty podatkowe wydatków, które przyczynią się do pozyskania wykwalifikowanej kadry.

Wątpliwości nie powinno być w ogóle, gdy mowa o wydatkach poniesionych na rzecz konkretnych osób (w formie stypendiów czy pokrywania kosztów szkoleń lub kursów), zwłaszcza gdy zostaną faktycznie zatrudnione przez fundatora. Spór może powstać natomiast w odniesieniu do wydatków na szkołę, w której potencjalni pracownicy pobierają wykształcenie.

Ufundowanie szkole sprzętu i wyposażenia służy bowiem szerszemu kręgowi uczniów, którzy niekoniecznie zatrudnią się u danego pracodawcy. Z tego względu ewentualny związek między kosztem i przychodem jest mniej wyraźny. Jak jednak wskazywałam, nie jest wykluczone, że wydatek na finansowanie szkoły może być zakwalifikowany jako darowizna odliczana od podstawy opodatkowania.

Rozważ, czy nie warto zatrudnić studenta

Ponieważ możliwość rozliczania wydatków na stypendia, kursy lub szkolenia bywa podważana przez organy podatkowe, w celu uniknięcia ewentualnego sporu z fiskusem można rozważyć, czy nie podjąć współpracy z uczniem lub studentem jeszcze w trakcie pobierania przez nich nauki.

Przykładowo przedsiębiorca mógłby zawierać z uczniem lub studentem umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną (np. umowę o świadczenie usług) na czas otrzymywania stypendium lub na czas trwania ufundowanego szkolenia bądź kursu.

Jednocześnie w umowie można by określić, że wynagrodzeniem będzie równowartość świadczeń otrzymywanych przez ucznia. Przy formułowaniu postanowień dotyczących wynagrodzenia należy jednakże mieć na uwadze, że nie mogą one naruszać przepisów prawa pracy (w tym szczególnie art. 86 § 2 kodeksu pracy).

Biorąc pod uwagę stanowisko organów podatkowych, takie rozwiązanie sprawi, że w przypadku uczniów czy studentów posiadających status pracownika łatwiej będzie wykazać związek z prowadzoną działalnością i uzyskiwaniem przychodów.