Wydawcy walczą o swoje prawa

Izba Wydawców Prasy jeszcze w kwietniu będzie głosować na walnym zgromadzeniu swoją propozycję nowelizacji prawa autorskiego. Ma ona położyć kres bezpłatnemu powielaniu materiałów z gazet w sieci – dowiedziała się „Rz”. Jeśli wydawcy ją przyjmą, IWP chce zainteresować projektem resort kultury.

– Naruszanie praw wydawców prasy staje się tak masowe, że trzeba się zastanowić, co z tym zrobić. Za późno już na ściganie pojedynczych naruszeń. Konieczna jest nowelizacja prawa autorskiego albo stworzenie mechanizmów samoregulacyjnych. Nie miałoby to jednak sensu, gdyby przystąpili do nich wyłącznie wydawcy – mówi „Rz” mecenas Marzena Wojciechowska, radca prawny IWP.

Polskie prawo, umożliwiające m.in. cytowanie bieżących informacji, powstało w obecnym kształcie po naniesieniu unijnej dyrektywy o prawie autorskim w społeczeństwie informacyjnym do naszej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w 2004 r. Zgodnie z zapisami możliwe i legalne jest m.in. bezpłatne powielanie w mediach „sprawozdań” z aktualnych wydarzeń. Wydawca lub autor może jedynie zastrzec powielanie swoich artykułów „na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne”, za których wtórne publikowanie trzeba mu zapłacić.

[srodtytul]Gdzie leży granica[/srodtytul]

Kluczowym problemem jest ustalenie granicy między sprawozdaniem i artykułem, co wykorzystują portale internetowe, przetwarzając materiały prasowe. Wydawcy ponoszący koszty ich powstania nie mają z takich przedruków żadnych zysków.

– Gracze obecni na rynku badają elastyczność zapisu w art. 25 ustawy, wykorzystując produkty wydawców, i czekają na reakcję. Taka polityka była stosowana przez różne portale przez wiele lat, ale nikt nie podjął żadnych działań w tej sprawie. Być może powodem było to, że przez te lata w Internecie nie było wtedy żadnych pieniędzy. Teraz, gdy o przychodach wydawcy decyduje także liczba wejść na stronę jego gazety, liczba jej unikalnych użytkowników i czas na niej spędzony, o co pytają również reklamodawcy, sytuacja się zmienia. Wydawcom zaczęło zależeć, by wytworzone przez nich treści były czytane na ich stronach – mówi Wojciechowska.

W swoim projekcie IWP wprowadza do przepisów termin „Internet” i proponuje m.in. wprowadzenie opłat za wykorzystywanie każdej informacji z innego medium (m.in. oprócz krótkich wyciągów z artykułów oraz streszczeń). Niezależnie chce stworzyć na wzór np.

ZAiKS organizację do zarządzania prawami autorskimi wydawców Repropol. Jej rolą byłoby ściąganie opłat za materiały wydawców wykorzystywane w innych mediach i przekazywanie tych pieniędzy wydawnictwom. – W czasie obrad tzw. okrągłego stołu wydawców i resortu kultury minister kultury odniósł się do tego pomysłu pozytywnie – mówi Maciej Hoffman, dyrektor generalny IWP.

Projekt nie budzi entuzjazmu przedstawicieli branży internetowej. – Reagujemy na wydarzenia. Żadne medium nie pomija istotnych informacji dlatego, że inne medium podało ją jako pierwsze – mówi Krzysztof Jurowski, zastępca dyrektora programowego Wirtualnej Polski.

[srodtytul]Problem z wyszukiwarkami[/srodtytul]

Na skalę międzynarodową wydawcy zrzeszeni w Światowym Stowarzyszeniu Gazet WAN (World Association of Newspapers) walczą też z internetowymi wyszukiwarkami i portalami automatycznie agregującymi newsy (takim portalem są np. Google News czy Drudge Report). Możliwość wyszukiwania tekstów przez wyszukiwarki daje wydawcom spore korzyści, bo przysparza ich materiałom popularności i zwiększa wejścia na ich strony, ale bywa też utrapieniem, gdy np. wyszukiwarka zaindeksuje do wielokrotnej publikacji materiały do tego nieprzeznaczone. Dosyć mają ich też agencje informacyjne. Associated Press zamierza więc np. stworzyć własny, konkurencyjny portal tego typu, który ma działać całkowicie legalnie.