Stacje paliw wygrały na zakazie

Zdecydowanym zwycięzcą 2018 r. są stacje benzynowe, które zwiększyły sprzedaż niemal o 24 proc. Choć to imponujący wynik, to jednak nieznacznie wpływa na sytuacje branży. Stacje odpowiadają tylko za ok. 2 proc. rynku. Dużo ważniejsze są wyniki dyskontów, które mimo ograniczeń w handlu w niedzielę rosną nadal szybciej niż rynek.

Drugim wygranym jest bardzo zróżnicowany segment średnich sklepów spożywczych o powierzchni 40–100 mkw., do którego należą: część placówek Żabka i Carrefour Express, a także sklepy innych sieci franczyzowych, często regionalnych.

Małe sklepy tracą

Rok ma też swoich przegranych, sprzedaż spadła zarówno w super- jak i hipermarketach, co jest związane z rynkowym trendem i odsuwaniem się klientów od największych formatów.

Sprzedaż zmniejszyła się także w przypadku najmniejszych sklepów, które miały być głównym beneficjentem niedzielnego zakazu. Zmiana nie jest wielka, to 0,3 proc., ale jednocześnie ten sektor odpowiada już tylko za 8 proc. rynku, podczas gdy jeszcze w 2016 r. było to nawet ponad 11 proc. Im ustawa o ograniczeniu handlu w niedzielę miała pomóc w utrzymaniu się na rynku, co niekoniecznie wychodzi, choć zwolennicy ustawy na czele z NSZZ Solidarność twierdzą, iż jest ona sukcesem, udało się zatrzymać spadek liczby firm handlowych.

– Właściciele małych sklepów walczą dramatycznie, otwierają się w niedzielę i może to pozwala im działać na granicy opłacalności. Niedziela to raczej zakupy ratunkowe, nikt nie nastawia się, że pójdzie do sklepu i dopiero zdecyduje, co będzie na obiad, bo nie wie, na ile będzie w stanie to zrealizować. Towaru może już nie być, sklep nie przewidzi, ile może mieć w ten dzień klientów – mówi Karolina Zajdel-Pawlak, dyrektor zarządzająca Nielsen Polska.

– Klienci sami decydują, gdzie i kiedy chcą kupować, i ustawą się ich do tego nie zmusi. Decyduje o tym wiele kryteriów – mów Renata Juszkiewicz, prezes Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji. – Bardzo ważna jest zarówno szerokość oferty, jak i ceny, w małych sklepach są one wyższe niż w sieciach, dlatego klienci chętniej wybierają inne formaty na zakupy – dodaje.

Kto zyskał najmocniej?

Sieci na razie bardzo ostrożnie dawkują informacje, jak rok z częściowym obowiązywaniem zakazu handlu wpłynął na ich wyniki. Sprzedaż w sieci sklepów Biedronka wyniosła w 2018 r. niemal 11,7 mld euro, co oznacza wzrost rok do roku o 5,6 proc. (w euro) i 5,8 proc. w złotówkach. To sporo mniej niż w latach wcześniejszych, ale firma także chce mocniej odpowiedzieć na rynkowe trendy, z których wiele sama kreuje. Teraz zapowiada, że w 2019 r. co trzeci otwierany przez sieć sklep będzie placówką w nowym, mniejszym formacie. Firma otworzy około 50 takich sklepów obok około 100 tych standardowej wielkości, a 40 placówek zostanie w tym roku zamkniętych.

Carrefour z kolei podał w sprawozdaniu finansowym, że jego sprzedaż za 2018 r. brutto wzrosła o 2,5 proc., do ponad 2,1 mld euro, przy obecnych kursach walutowych i z paliwami. Wskaźnik like for like (bez paliw i wpływu kalendarza) wyniósł 1,6 proc., co jest bardzo dobrym wynikiem. Firma podaje, że wzrost organiczny przy tych zastrzeżeniach, jak paliwa i kalendarz, wzrósł aż o 3 proc.

Firma ma w Polsce blisko 900 sklepów w pięciu formatach: hipermarkety, supermarkety, sklepy osiedlowe i specjalistyczne oraz sklep internetowy. – W 2018 r., wspólnie z naszymi partnerami otworzyliśmy w Polsce ponad 100 nowych sklepów w formacie convenience oraz osiem nowych supermarketów. Dynamicznie rozwijającą się formą współpracy jest wprowadzony jesienią 2018 r. nowy model sklepu franczyzowego – Carrefour Express Convenience, przeznaczony dla właścicieli stacji paliw. Obecnie na polskim rynku działa już ponad 30 nowych sklepów w tej formule, we współpracy z sześcioma operatorami stacji paliw – mówi Tareck Ouaibi, wiceprezes Carrefour Polska. – Nowy koncept pozwolił nam dotrzeć z ofertą marki do wielu nowych, atrakcyjnych lokalizacji oraz pozyskać wielu zaangażowanych franczyzobiorców oraz klientów. Obecnie prowadzimy rozmowy z kolejnymi sieciami stacji paliw, aby dalej intensywnie inwestować w rozwój tego konceptu – dodaje.

Podkreśla, że w 2019 Carrefour planuje dalsze inwestycje w rozwój swojej oferty franczyzowej oraz sieci sklepów w całej Polsce. – Od początku bieżącego roku nasza sieć uruchomiła już kilkanaście nowych placówek franczyzowych, w różnych formatach. W związku z dużym zainteresowaniem ofertą franczyzową sieci – mówi Tareck Ouaibi.

Wyników nie podała jeszcze sieć Żabka, której bardzo szybka ekspansja i działalność najbardziej kłuje w oczy zwolenników zamykania sklepów w niedzielę.

– Od kilku lat sektor convenience rozwijał się bardzo dynamicznie względem innych formatów, niemniej jednak ograniczenie handlu w niedzielę wpłynęło na ten proces – podaje biuro prasowe Żabka Polska. – Dla sieci głównym napędem do dalszego rozwoju w ubiegłym roku było konsekwentne zwiększanie liczby placówek w całej Polsce – dodaje.

Znikająca nowelizacja

Żabka Polska podaje, że do tej pory przedstawicielom sektora convenience udawało się utrzymać konkurencyjność względem sieci wielkopowierzchniowych dzięki wyłączeniom zawartym we wspomnianej ustawie, a w szczególności możliwości otwarcia sklepu przez przedsiębiorców działających we własnym imieniu i na własny rachunek.

Część sklepów może działać w niedzielę także dzięki wyłączeniu dla placówek pocztowych, choć nie tylko Żabki mają taką usługę w ofercie. Dzięki temu klienci mogą w sklepach odbierać czy nadawać przesyłki kurierskie. Za sprawą ustawodawcy i dzięki takiemu wyjątkowi właściciel sklepu działającego jako placówka pocztowa nie musi w niedzielę niehandlową stać za ladą sam, może skorzystać z pomocy pracowników.

To bardzo nie podoba się NSZZ Solidarność, która od wejścia w życie ustawy walczy o usunięcie tego wyjątku. Powstała już nowelizacja, która miała ekspresowo przejść przez Sejm, ale utknęła w tzw. zamrażarce. Nie wiadomo, czy PiS przed wyborami będzie próbował ją uchwalać, skoro zakaz handlu i tak jest coraz mniej popularny. A rząd zapowiada przegląd funkcjonowania i skutków ustawy.