Organizacje Pożytku Publicznego: Jak doprowadzić do powstania organizacji pożytku publicznego

Dochody pochodzące z możliwości odpisania 1 proc. od podatku są tylko niewielką częścią wpływów finansowych organizacji pożytku publicznego (dalej: opp). Organizacje te bardzo często realizują misję za publiczne pieniądze, a przekazywanie im części zadań przyczynia się do budowania społeczeństwa obywatelskiego >patrz ramka.

Organizacje pożytku publicznego działają na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Co jest działalnością pożytku publicznego i kto może ją prowadzić?

Kto może

Działalnością pożytku publicznego – zgodnie z ustawą – jest działalność społecznie użyteczna prowadzona przez organizację pozarządową w sferze zadań publicznych. Dzieli się ona na odpłatną i nieodpłatną.

Organizacją pożytku publicznego mogą zostać: organizacja pozarządowa (np. stowarzyszenie, fundacja), kościelne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej lub osoby prawne i spółki akcyjne oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a także kluby sportowe, jeśli nie działają w celu osiągnięcia zysku i przeznaczają całość osiągniętego zysku na realizację celów statutowych.

Jednocześnie, aby uzyskać status organizacji pożytku publicznego, należy prowadzić działalność na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów, które nie mogą się wyróżniać dobrą sytuacją życiową lub materialną. Działalność nie może być także ograniczona tylko i wyłącznie do członków organizacji. Ustawa określa 33 sfery zadań publicznych będących działalnością pożytku publicznego.

Pięć kroków: Od czego zacząć

1. Założyć organizację społeczną i prowadzić ją nieprzerwanie przez co najmniej dwa lata

2. Sprawdzić, czy prowadzona działalność mieści się w ustawowym zakresie

3. Sprawdzić, czy zapisy statutu odpowiadają ustawowym wymogom

4. Złożyć wniosek do KRS

5. Po otrzymaniu wpisu organizacja ma już status opp.

Ile ich jest i ile dostają

W Polsce funkcjonuje, według bazy NGO, 8355 organizacji pożytku publicznego. Według danych Ministerstwa Finansów w 2011 za rok podatkowy 2010 pieniądze z tytułu 1 procentu otrzymało 6533 organizacji.

W sumie resort przekazał im ponad 400 mln zł. Pierwsza na tej liście organizacja otrzymała od podatników prawie 89 mln zł. 436 organizacji dostało 100 tys. zł i więcej.

Aż 50 z nich – ponad 1 mln zł. Dane te wskazują ogromny potencjał i rolę organizacji pożytku publicznego.

Oznacza to, że organizacja powinna wykonywać któryś z tych określonych celów. Wśród nich znajdziemy m.in. pomoc społeczną, ochronę i promocję zdrowia, działalność charytatywną, działalność na rzecz zrównania praw kobiet i mężczyzn czy na rzecz osób w wieku emerytalnym, kultury, ekologii, porządku publicznego.

Wymogi formalne

Organizacje pożytku publicznego mogą prowadzić działalność gospodarczą, ale dochód z niej uzyskany musi zostać przeznaczony na działalność związaną z prowadzoną przez nie działalnością. Zgodnie z ustawą organizacja musi mieć kolegialny organ kontroli i nadzoru odrębny od organu zarządzającego.

Członkowie organu kontroli i nadzoru nie mogą być w żadnych stopniu pokrewieństwa z członkami organu zarządzającego i nie mogą być skazani prawomocnym wyrokiem za umyślne lub skarbowe przestępstwo. Mogą otrzymywać wynagrodzenie za pracę, jednak nie wyższe niż średnie miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw.

Członkowie zarządu organizacji pożytku publicznego nie mogą, podobnie jak przedstawiciele organu kontroli i nadzoru, być skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwa umyślne lub skarbowe.

Statut organizacji pożytku publicznego musi zawierać wiele ograniczeń. Na przykład nie może przewidywać możliwości udzielania pożyczek lub zabezpieczenia majątkiem organizacji zobowiązań członków jej organów, przekazywania lub wykorzystywania majątku organizacji przez członków jej organów.

Powinien też zakazywać zakupów towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy, jeśli ich cena jest wyższa od rynkowej. Organizacja, zanim zostanie zarejestrowana jako organizacja pożytku publicznego, musi prowadzić działalność nieprzerwanie przez co najmniej dwa lata.

Wpis do KRS

Organizacja pożytku publicznego musi zostać wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Wpisu dokonuje się w odpowiednim ze względu na siedzibę organizacji sądzie rejestrowym. Formularze, jakie należy złożyć, precyzuje rozporządzenie ministra sprawiedliwości w sprawie określenia wzorów urzędowych formularzy wniosków o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego.

Generalnie, podmioty, które z innego tytułu są już wpisane do KRS, składają wniosek na formularzu KRS-Z2 wraz z załącznikiem KRS-W-OPP. Jeśli wniosek składa organizacja, która nie jest jeszcze zarejestrowana z innego tytułu w KRS, składa wniosek KRS-W21 – także wraz z załącznikiem KRS-W-OPP.

Sama rejestracja nie podlega opłatom, jednak po zarejestrowaniu organizacji informacja ta musi zostać opublikowana w Monitorze Sądowym. Wiąże się to z koniecznością wniesienia opłaty w wysokości 500 zł. Uiszcza się ją w momencie składania wniosku. Po wpisie do rejestru organizacja nabywa statusu organizacji pożytku publicznego.

Sprawozdania i inne obowiązki

Posiadanie statusu organizacji pożytku publicznego wiąże się z określonymi obowiązkami. Przede wszystkim ma ona obowiązek sporządzania sprawozdania merytorycznego z zakresu działalności obejmującej pożytek publiczny i podawania go do publicznej wiadomości w sposób umożliwiający zapoznanie się z tym sprawozdaniem przez zainteresowane podmioty.

Ponadto musi sporządzić sprawozdanie finansowe zgodne z zapisami ustawy o rachunkowości. Oba sprawozdania muszą zostać zamieszczone na stronie internetowej organizacji. Następnie w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania przekazuje się je ministrowi odpowiedniemu do spraw zabezpieczenia społecznego oraz zamieszcza na jego stronie internetowej.

Zakres oraz szczegółowość sprawozdania finansowego i merytorycznego określają stosowne rozporządzenia: ministra pracy i polityki społecznej z 23 marca 2011 r. w sprawie rocznego sprawozdania merytorycznego z działalności organizacji pożytku publicznego oraz ministra finansów z 23 grudnia 2004 r. w sprawie obowiązku badania sprawozdań finansowych organizacji pożytku publicznego.

Są także przywileje

Organizacja pożytku publicznego otrzymuje wiele zwolnień podatkowych. Przede wszystkim jest zwolniona z podatku dochodowego od osób prawnych.

Zwolnienie to obowiązuje tylko w odniesieniu do dochodów przeznaczonych na cele statutowe. Organizacja taka korzysta także z całkowitego zwolnienia z podatku od nieruchomości (nawet gdy prowadzi działalność statutową odpłatną, korzysta z preferencyjnych stawek), zwolniona jest również z opłat skarbowych w przypadku konieczności uzyskania zaświadczenia lub zezwolenia, korzysta też ze zwolnienia z opłat sądowych oraz podatku od czynności cywilnoprawnych. Ważne jest także, że może na preferencyjnych warunkach korzystać z nieruchomości należących do Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

Preferencja ta wiąże się zwykle z możliwością wynajęcia biura na siedzibę organizacji po znacznie niższych stawkach niż rynkowe lub wręcz za symboliczne pieniądze. Możliwość ta oczywiście wygasa w momencie wygaśnięcia lub utraty statusu organizacji pożytku publicznego.

Inne korzystne i mało znane uprawnienia organizacji to możliwość pozyskania do pracy poborowych, którzy mogą w niej odbyć służbę zastępczą. Ponadto jednostki publicznej radiofonii i telewizji umożliwiają organizacjom pożytku publicznego nieodpłatne informowanie o swojej działalności.

Część zadań publicznych jednostki samorządu terytorialnego wojewodowie starają się zlecać organizacjom pozarządowym. Cyklicznie ogłaszane są konkursy, w których mogą brać udział organizacje pożytku publicznego. Oczywiście określone zadania finansowane są z funduszu jednostki zlecającej. Daje to dodatkową możliwość pozyskiwania pieniędzy na realizację własnych zadań lub dalszego rozwoju struktur.