Rosną obawy o chiński wzrost

Wielkie zachodnie firmy tak szybko jak się w Chinach zakochały, tak teraz się odkochują. A ekonomiści zastanawiają się, czy „miękkie lądowanie" azjatyckiego giganta, które zapowiadali jeszcze kilka tygodni temu, rzeczywiście się uda. Rośnie niepokój, czy chińskie władze zdołają się uporać z coraz wyraźniejszym spowolnieniem.

W piątek chiński urząd statystyczny poinformował, że eksport w lipcu wzrósł jedynie o 1 proc. (w czerwcu o 11,3 proc.), a nadwyżka w handlu spada w niespotykanym tempie. Także import nie rośnie w tempie wskazującym na ożywienie popytu wewnętrznego – jego wzrost wyniósł jedynie 4,7 proc., podczas gdy prognozy przewidywały dwa razy tyle.

Zyski lecą w dół

Zwiększają się zapasy w przemyśle elektronicznym, a linie lotnicze i producenci odzieży sportowej ostrzegają, że wyniki, jakie opublikują za kolejne miesiące roku, nie będą zachwycające. Pogarszają się wyniki przemysłu stalowego, a największy wytwórca na świecie, China Iron and Steel Association, który jest jednocześnie największym odbiorcą węgla koksującego i rudy żelaza, po raz pierwszy od 31 lat zapowiada zmniejszenie produkcji. Jak twierdzą analitycy, spadek może wynieść nawet 10 proc. w porównaniu z 683,2 mln ton w roku 2011.

Kurczy się rynek reklamowy, mimo że producenci za wszelką cenę chcą dotrzeć do jak największych grup konsumentów. Spada również indeks giełdy szanghajskiej – od początku roku o 13 proc. Ale to właśnie wyniki eksportu pokazują, że sytuacja naprawdę robi się coraz trudniejsza, uważa Cao Xuefeng z Huaxi Securities Co.

Jego zdaniem w niedalekiej przyszłości rząd w Pekinie zdecyduje się na pobudzenie gospodarki. – 7,6 proc. wzrostu w II kw. i 7,4 prognozowane na III kw., chociaż już miało nastąpić wyraźne odbicie, z pewnością sprowokują władze do bardziej zdecydowanych kroków niż dotychczasowe delikatne poluzowanie polityki fiskalnej i pieniężnej. Obecne wyniki gospodarcze są najgorsze od 2009 roku – mówi Cao Xuefeng. Nie ukrywa jednak, że i kolejne środki mające pobudzić popyt wewnętrzny mogą nie przynieść oczekiwanych efektów, bo rząd w Pekinie ma dzisiaj bardzo ograniczone pole manewru i panicznie boi się wzrostu inflacji, którą skutecznie udało się zdusić. Z tego właśnie powodu Deutsche Bank i Barclays Bank obniżyły swoje prognozy wzrostu za cały 2012 rok do 7,7 z 7,9 proc.

Jednocześnie chińskie firmy szokują drastycznym spadkiem zysków za II kwartał, które w przypadku wielu z nich zmniejszyły się w tempie dwucyfrowym. Pokazują one, że gospodarka drugiej co do wielkości światowej potęgi wcale nie jest tak konkurencyjna, jak się to wcześniej wydawało.

Drogo, coraz drożej

Chiny jako miejsce produkcji wcale nie są już najtańsze. Znacznie taniej, a jednocześnie przy często wyższej jakości, można produkować w Wietnamie, Bangladeszu, Tajlandii czy otwierającej się na świat Birmie. W Państwie Środka szybko rosną koszty siły roboczej. Największy skok płac miał miejsce w ubiegłym roku po nagłośnionej przez światowe media serii samobójstw w fabrykach tajwańskiego Foxconna.

„Rzeczywiście przenieśliśmy część naszego biznesu outsourcingowego z Chin z powrotem do USA" – przyznaje w komunikacie producent AGD Whirlpool Greater Asia. „Teraz się zastanawiamy, czy nie przenieść także produkcji drobnego sprzętu gospodarstwa domowego" – czytamy. Whirlpool nie jest jedyny. Na powrót do USA zdecydowały się też Intel i Ford, a Adidas zapowiedział zamknięcie w końcu października fabryki w Sozhou. A firmy informatyczne, odzieżowe i producenci AGD byli pierwszymi, którzy odkryli chiński rynek i jego potencjał. Teraz coraz częściej muszą mierzyć się z miejscową konkurencją,  często wspieraną przez władze, ze spadającym popytem i otoczeniem biznesu, które wcale nie jest już przyjazne dla zagranicznych producentów.

Według Accenture Consulting 61 proc. z tysiąca ankietowanych przez nią firm rozważa powrót do USA, podając jako powód łatwiejsze zarządzanie podażą i popytem. Profesor Song Songxiang z Business School Uniwersytetu w Nanjingu uważa, że jednym z powodów exodusu firm zagranicznych, którego początek właśnie widzimy, jest znacznie większa w USA przejrzystość zasad prowadzenia działalności gospodarczej oraz nowe ułatwienia dla przedsiębiorców, które właśnie zaczęły przynosić efekty.

– To wszystko razem powoduje, że działalność w USA znów stała się atrakcyjna – mówi prof. Song Songxiang. – Niebezpieczne jest również  lokowanie większości działalności w jednym miejscu. Znacznie bezpieczniej jest podzielić ryzyko – dodaje. Wreszcie, jego zdaniem, przyszłość produkcji przemysłowej nie leży już w wykonywaniu prostych czynności, ale w połączeniu najbardziej zaawansowanych technologii z tradycyjnym przemysłem. A jeśli chodzi o dostępność dobrze wykształconej siły roboczej oraz  technologii, to USA biją Chińczyków na głowę.

Powrót do korzeni

Jak wynika z oficjalnego biuletynu Invest in China, w tym roku od stycznia do końca maja w chiński przemysł zainwestowano 21,2 mld dol. To o 4,7 proc. mniej niż przed rokiem. Zdaniem Li Huiyonga, głównego analityka Shenyin Securities, podstawowym powodem spadku jest wyraźne spowolnienie chińskiej gospodarki i fakt, że firmy z Europy oraz USA odkrywają ponownie potencjał własnych krajów, a dodatkowo chcą ożywienia w swoim przemyśle oraz lepszej kontroli najnowocześniejszych technologii.