Cypr: minister finansów podał się do dymisji z powodu śledztwa

Giełda na Cyprze została we wtorek otwarta po ponad dwóch tygodniach przerwy. Jej główny indeks tracił w ciągu dnia nawet 2,6 proc. Od początku roku jego wartość zmniejszyła się o ponad 13 proc., a od szczytu z 2007 r. o 97 proc. Akcje Hellenic Banku spadały wczoraj o ponad 20 proc., najwięcej od 17 lat. Obroty papierami Bank of Cyprus oraz Laiki (czyli dwóch banków, w których klienci poniosą straty na depozytach) są zawieszone do 15 kwietnia – zarówno na parkiecie w Nikozji, jak i na giełdzie w Atenach.

Dymisja Sarrisa

Cypryjski minister finansów Michalis Sarris podał się wczoraj do dymisji – została ona przyjęta. Nie wywołało to jednak dużego zaskoczenia. Pogłoski o dymisji Sarrisa pojawiły się już blisko dwa tygodnie temu, w trakcie największej eskalacji cypryjskiego kryzysu.

Sarris wyjaśnił, że złożył rezygnację  z powodu toczącego się śledztwa w sprawie kulisów kryzysu finansowego na Cyprze. Do sierpnia 2012 r. był on prezesem banku Laiki, który jest obecnie likwidowany, a właściciele złożonych w nim depozytów o wartości powyżej 100 tys. euro mogą ponieść na nich straty wynoszące nawet 60 proc. Sarris utrzymuje, że próbował wówczas ratować Laiki przed bankructwem.

Złagodzone warunki

Odejście Sarrisa może nieco utrudnić zaplanowane na ten tydzień rozmowy przedstawicieli rządu w Nikozji z ministrami finansów państw strefy euro. Władze Cypru będą próbowały nieco złagodzić warunki pomocy finansowej. Częściowo to się im już udało. Zgodnie z nowymi ustaleniami, Cypr ma czas do 2017 r., by uzyskać 4 proc. nadwyżkę pierwotną w budżecie (a więc nadwyżkę bez uwzględniania kosztów obsługi zadłużenia). Początkowo Trójka (przedstawiciele MFW, Banku Światowego i Komisji Europejskiej) chciała, by taką nadwyżkę osiągnięto o rok wcześniej. Opierała się jednak wówczas na wyliczeniach mówiących, że gospodarka Cypru skurczy się w tym roku o 3,9 proc. Aktualne prognozy cypryjskiego rządu mówią zaś, że PKB wyspy spadnie w 2013 r. aż o 9 proc.

Zdaniem ekonomistów nie ma szans na uchronienie cypryjskiej gospodarki przed wieloletnią recesją. Rząd pracuje więc nad planem ożywienia. Wstępny projekt przewiduje m.in. ulgi podatkowe dla zagranicznych firm, które będą reinwestowały swoje zyski na Cyprze. Nowe przepisy mają ułatwić prowadzenie działalności gospodarczej i otwarcie Cypru na nowe branże. W planach jest m.in. ustawa pozwalająca na otwieranie kasyn na Cyprze. Dotychczas tego rodzaju hazardowe przybytki mogły działać jedynie w północnej, tureckiej części wyspy.

We wtorek nieco złagodzone zostały natomiast przepisy dotyczące kontroli przepływu kapitału na Cyprze. Transakcje bezgotówkowe do 25 tys. euro nie będą wymagały teraz pozwolenia Bank Centralnego Cypru. Poprzedni limit transakcyjny wynosił zaledwie 5 tys. euro.

Kiedy zostanie zdjęta kontrola przepływu kapitału? Władze są w tej kwestii powściągliwe. – Nie możemy powiedzieć, czy stanie się to za siedem czy za czternaście dni. Będziemy znosić ją stopniowo – twierdzi Panicos Demetriades, prezes Banku Centralnego Cypru.

Podejrzane transfery

Nie milknie afera wokół transferów pieniędzy z wyspy tuż przed eskalacją kryzysu. Cypryjskie media donosiły w zeszłym tygodniu, że prezydent Nicos Anastasiades ostrzegł zawczasu swoich przyjaciół, by przenieśli oszczędności z wyspy za granicę. We wtorek w niektórych gazetach pojawiła się lista 132 spółek oraz osób, które transferowały pieniądze z Cypru na kilka dni przed wprowadzeniem kontroli przepływu kapitału. Znalazła się na niej firma A. Loutsios & Sons, której współwłaścicielem jest teść jednej z córek prezydenta Anastasiadesa. Spółka zaprzeczyła doniesieniom prasy. – To tylko próby oczerniania osób i spółek powiązanych ze mną – twierdzi Anastasiades.

Równolegle, na jednej z  greckich stron internetowych pojawiła się lista osób, których depozyty powyżej 100 tys. euro zostały potraktowane łagodniej niż oszczędności innych osób podczas restrukturyzacji banku Laiki. Znalazło się na niej m.in. sześciu cypryjskich polityków z różnych partii. Wszyscy zaprzeczają, że dopuścili się jakichkolwiek nadużyć.

We wtorek Anastasiades  powołał trzech byłych sędziów Sądu Najwyższego do specjalnej komisji badającej przyczyny kryzysu finansowego na Cyprze. Polecił im, by w szczególności zbadali kwestię rzekomych powiązań jego i jego rodziny z transferami pieniędzy z wyspy tuż przed wprowadzeniem kontroli przepływu kapitału.

Łaska dla Brytyjczyków

Powód do radości ma 15 tys. właścicieli kont w brytyjskim oddziale banku Laiki. Ich oszczędności nie zostaną w żaden sposób uszczuplone, nie będą również obowiązywały ich limity wypłat pieniędzy. Depozyty brytyjskiego oddziału Laiki zostały bowiem przejęte przez Bank of Cyprus  UK Limited, instytucję choć powiązaną z  Bank of Cyprus, to jednak traktowaną przez brytyjski nadzór jak odrębny brytyjski bank.  Ta transakcja to m.in. wynik zaangażowania brytyjskich władz w ochronę interesów finansowych swoich obywateli.