Groźna dominacja belferki

Jednocześnie reżyser filmuje zebranie zwołane na życzenie rodziców, bo w jednym z domów doszło do tragedii. Dyrektorka szkoły postanowiła dziwną sytuację rozwiązać, choć wie, że pewnie źle się to dla niej skończy, może nawet straci pracę. Hrebejk obserwuje mechanizmy rodzenia się sprzeciwu, pokazuje buntujących się rodziców. Ale i wazeliniarzy, którzy czują się zaszczyceni bliskimi kontaktami z nauczycielką.

Film Jana Hrebejka sprawia chwilami wrażenie karykatury: został namalowany bardzo grubą kreską. Reżyser odwołuje się do specyficznego czeskiego poczucia humoru, od którego zaczynają odcinać się młodzi artyści w tym kraju. Ale trudno oskarżać twórców filmu o przerysowania. Ta historia wydarzyła się naprawdę stałemu współpracownikowi Hrebejka, Petrowi Jarchovskiemu, który jako dziesięciolatek przeżył podobny mobbing. Dzisiaj, zapytany, jak długo pisał scenariusz „Nauczycielki", odpowiada: – 35 lat. Bo takie historie w człowieku zostają. I bolą.

Hrebejk nie tworzy jednak wyłącznie satyry na komunizm. Buduje metaforę władzy. Opowiada o wykorzystywaniu swojej pozycji. O mentalności rodem z totalitarnego systemu. I najtragiczniejszy jest w tej historii finał, gdyż tę mentalność i sposób myślenia nauczycielka wnosi też do nowego świata.

– To jest film o uległości i strachu, o korupcji, która szerzy się dlatego, że ludzie służą władzy niezależnie od tego, jaka ona jest i czerpią z tego korzyści – mówi Jan Hrebejk. – Większość akcji toczy się w czasach komunizmu, ale dzisiaj niewiele w naszej mentalności się zmieniło. To prawda, w szkole częściej rodzice zastraszają nauczycieli, ale mechanizmy pozostają te same. Dlatego chciałem pokazać, że można znaleźć w sobie odwagę przeciwstawienia się takim praktykom.

„Nauczycielka" nie jest wyrafinowana formalnie, ale Jan Hrebejk ciekawie rozgrywa akcję w dwóch planach czasowych – pokazując szkolną codzienność i zebranie rodziców. A bardzo wiele film zawdzięcza słowackiej aktorce Zuzanie Maurery, która uwiarygodnia przerysowaną postać tak, że budzi ona strach. I każe myśleć, jak władza może zdeprawować ludzi.