Druga połowa lat 70. była ważnym czasem dla polskiego kina. Filmowcy przed socjologami i politykami wyczuli społeczne nastroje i niepokoje, które doprowadziły do rewolucji 1980 roku. Skupieni wokół Andrzeja Wajdy młodzi reżyserzy – Holland, Kijowski, Falk, związany z Torem Kieślowski – stali się głównymi twórcami kina moralnego niepokoju.
Holland portretowała w swych obrazach polskie społeczeństwo. Zdeprawowane przez 30 lat socjalizmu, pozbawione perspektyw i zmęczone, a przecież buntujące się przeciwko podwójnej moralności, w jakiej przyszło mu żyć. Pokazywała zwyczajnych ludzi, których historia skazała na życiową klęskę, ale nie mogła pozbawić wewnętrznej siły i tęsknoty za prawdą. Te filmy są dziś niezwykłym zapisem codziennej szarości i nastrojów czasu socjalizmu.Bohaterami nakręconych razem z Pawłem Kędzierskim i Jerzym Domaradzkim „Zdjęć próbnych” było dwoje młodych, rozczarowanych życiem ludzi, którzy przyjechali na casting do filmu. Tę opowieść o różnych postawach życiowych, nadziejach i rozwianych złudzeniach, o konformizmie i wierności sobie do dzisiaj świetnie się ogląda. Wrażenie prawdy potęgują autentyczne zdjęcia próbne zarejestrowane na czarno-białej taśmie.
Wyróżnieni w Cannes nagrodą FIPRESCI „Aktorzy prowincjonalni” to film, którego akcja toczy się w środowisku małego teatru, gdzie zblazowany reżyser z Warszawy przyjeżdża wystawiać „Wyzwolenie”. W latach 70. środowisko prowincjonalnego teatru odczytywano jako metaforyczny obraz Polski, dzisiaj można dostrzec w tym filmie opowieść o niespełnieniach artysty, o rozmijaniu się życia i ideałów.
Zrealizowana dla telewizji „Kobieta samotna” jest chyba najsmutniejszą i najbardziej wstrząsającą pozycją kina moralnego niepokoju. Ta opowieść o romansie podstarzałej listonoszki i młodego, kulawego rencisty, osadzona w realiach małego miasta, zamienia się w przejmujący film o samotności, alienacji i całkowitym braku nadziei.
Zupełnie inna jest „Gorączka” nakręcona na motywach powieści Andrzeja Struga „Dzieje jednego pocisku”. Jej akcja toczy się w Warszawie w 1905 roku. Holland opowiada o losach rewolucjonistów z Organizacji Bojowej PPS. Mówi o ludziach, którzy chcą zmieniać świat, ale przypomina, że działalność konspiracyjno-terrorystyczna wiąże się z ogromnym stresem i ryzykiem psychicznym, z nierozwiązywalnymi dylematami moralnymi. Pokazuje osamotnienie rewolucjonistów i różne postawy społeczne wobec zaborcy – od buntu przez lojalność do kolaboracji.
