Berlinale 2012 - filmowcy o rozpadzie rodziny

Korespondencja z Berlina

W konkursie dominują filmy o niepokojach świata: przewrotach, terroryzmie, przemocy. Ale są też reżyserzy, którzy szukają tematów kameralnych i przyglądają się rodzinie. Okazuje się, że ta "podstawowa komórka społeczna" przestała być dla współczesnych azylem. Pogodne stadła łatwiej zobaczyć w telewizyjnych reklamach jogurtu niż w realnym życiu. Szczęście wycieka gdzieś, zarówno z mieszkań w blokowiskach, jak i z luksusowych willi.

W "Domu na weekend" Hansa-Christiana Schmida do rodziców mieszkających w zamożnym, podmiejskim domu przyjeżdżają dwaj dorośli synowie. Obaj są poranieni przez życie – jeden się rozwodzi, drugi bankrutuje. Rodzinny dom też nie jest oazą spokoju. Depresyjna matka od lat żyje na psychotropach, ojciec ma kochankę, do której chce odejść. Kamera polskiego operatora Bogumiła Godfrejowa podpatruje drobne gesty i spojrzenia, wychwytuje nastroje i fałsz, nieuchronnie prowadzący do tragedii.

"Dom na weekend" to kino o rozmijaniu się w rodzinie, rutynie zakradającej się pomiędzy kiedyś kochających się ludzi, kłamstwie ukrytym za grzeczną poprawnością. Ale jednocześnie o miłości synów do matki, o tęsknocie za bliskością i poczuciem bezpieczeństwa.

Tak jak niemiecka rodzina z filmu Schmida będzie za dziesięć lat wyglądać małżeństwo bohaterki "Sponsoringu" Małgorzaty Szumowskiej. Ten świetnie przyjęty na Berlinale film pokazuje związek dwojga paryskich inteligentów, których łączą już tylko dzieci, wspólne mieszkanie, wysoka pozycja społeczna. Próba przełamania chłodu spełza na niczym. Jest za późno. Nim dzieci dorosną, może nie udać się im ocalić nawet serdecznej przyjaźni.

Dwunastolatek z przypominającego filmy Dardenne'ów "L'enfant d'en haut" Ursuli Meier okrada narciarzy w szwajcarskim kurorcie, handluje z paserami i kłamie na potęgę, żeby zapewnić przetrwanie sobie i starszej siostrze. W ich wzajemnym stosunku jest tajemnica. Nie mają rodziców – może zginęli w wypadku? Ale kim są dla siebie? W pewnym momencie chłopiec zwraca się do dziewczyny: "mamo", chcąc zniechęcić jej kochanka... Jedno jest pewne: oboje są przegrani, bez szans w zamożnym świecie, który ich otacza.

Współczesna rodzina się rozpada. Pytanie, czy kiedykolwiek była opoką. W "Samochodzie Jayne Mansfield" po śmierci kobiety dochodzi do spotkania dwóch jej rodzin – amerykańskiej i brytyjskiej. Reżyser Billy Bob Thornton cofa się do lat 60. XX wieku, gdy w starszym pokoleniu Amerykanów kołatały się jeszcze wspomnienia traum I i II wojny światowej, ale i silne poczucie obowiązku wobec ojczyzny.