Znani inwestorzy, guru czy manipulanci

Wydarzenia z ostatnich dziesięciu dni z pewnością nie skłoniłyby mnie do sprzedaży japońskich akcji. Takie niespodziewane, nadzwyczajne przypadki naprawdę stwarzają okazję do zakupów akcji – powiedział 21 marca legendarny inwestor Warren Buffett, prezes firmy Berkshire Hathaway, często – bez ironii – nazywany „wyrocznią z Omahy". Tego dnia japońskie rynki finansowe były z powodu święta narodowego zamknięte, ale dzień później główny indeks tokijskiej giełdy, Nikkei 225, wystrzelił w górę o ponad 4 proc.

Wcześniej, w ciągu kilku dni po trzęsieniu ziemi i tsunami, które 11 marca spustoszyły północno-wschodnie wybrzeże wyspy Honsiu i spowodowały poważną awarię w elektrowni atomowej Fukushima, indeks ten załamał się o 17,5 proc. – Komentarz Buffetta na temat japońskich akcji dodał inwestorom animuszu. Obcokrajowcy dostrzegli, że wyprzedaż tych papierów była tymczasowa i odrobią one straty – mówił Naoki Fujiwara, jeden z zarządzających kapitałem w Shinkin Asset Management.

Czy słowa słynnego inwestora, którego majątek „Forbes" oszacował w tym roku na 50 mld dol., co dało mu trzecie miejsce wśród najbogatszych ludzi świata, mają aż taką moc sprawczą? Są powody, by w to wątpić.

Japońskie akcje wydały się wielu inwestorom ekstremalnie tanie już 16 marca. To wówczas, kilka sesji przed wypowiedzą Buffetta, zaczęło się odbicie Nikkei 225 po kataklizmie.

Faktycznie uprzedził je natomiast Barton Biggs, zarządzający 1,3 mld dol. w funduszu hedgingowym Traxis Partners. – Paniczna wyprzedaż japońskich akcji to przereagowanie. Ja obecnie te papiery kupuję – powiedział 15 marca inwestor, który ostatnio wsławił się m.in. tym, że trafnie wychwycił dno bessy w marcu 2009 r.

– To, że japońskie akcje drożały przed wystąpieniem Buffetta nie ma żadnego znaczenia. Nastroje na rynkach zmieniają się z dnia na dzień i tego konkretnego dnia, gdyby nie ta wypowiedź, mógłby akurat przeważać pesymizm. Dlatego nie sposób w tym wypadku powiedzieć, jaki wpływ miały jego słowa – powiedział „Rz" Charlie Tian, główny analityk portalu GuruFocus.com.

Ale skoro nawet opinii najsłynniejszego inwestora świata nie da się jednoznacznie powiązać z ruchami cen aktywów, to czy tym bardziej zmiany nastrojów na rynkach po wypowiedzi pomniejszych autorytetów nie są po prostu zwykłym zbiegiem okoliczności? Zwłaszcza że praktycznie codziennie któryś z nich zabiera głos i post factum każdą zmianę notowań można by w ten sposób tłumaczyć.

– Dla mnie nie ulega jednak wątpliwości, że ogólnie uczestnicy rynków uważnie słuchają Buffetta, podobnie jak innych inwestycyjnych guru – komentuje Tian.

Wie, co mówi. GuruFocus.com to istniejący od 2004 r. płatny serwis internetowy pozwalający śledzić inwestycje kilkudziesięciu znanych graczy giełdowych oraz udzielane przez nich komentarze.

Portal codziennie odwiedza podobno ponad 100 tys. osób, wśród których – jak zapewnia Tian – są zarówno inwestorzy indywidualni, jak i instytucjonalni. Doczekał się dość licznej konkurencji, co zdaje się potwierdzać zapotrzebowanie na opinie autorytetów.

Wyczucie czy czysty interes

Nie sądzę, że rynki reagują na wypowiedzi guru w tym stopniu, w jakim się powszechnie uważa. Nie przypominam sobie, aby ich opinie wywarły bezpośredni, natychmiastowy wpływ na przebieg sesji – nie kryje sceptycyzmu David Kelly, główny strateg rynkowy JPMorgan Funds.

Jak tłumaczy, komentarzami autorytetów emocjonują się co najwyżej drobni inwestorzy indywidualni, więc siłą rzeczy nie mogą one powodować znacznych ruchów kapitału. Zamożni gracze indywidualni oraz inwestorzy instytucjonalni nie podejmują takich emocjonalnych decyzji, tylko kierują się analizami całego sztabu profesjonalistów.

Jeszcze innego zdania jest John Reese, założyciel i prezes firmy Validea Capital Management, która doradza m.in., jak inwestować w zgodzie ze strategiami gwiazd Wall Street.

– Z naszych analiz wynika, że w okresach zawirowań na rynkach finansowych, gdy inwestorów przepełnia strach i niepewność, komentarze niektórych autorytetów mogą mieć niekiedy krótkoterminowy wpływ na nastroje – wyjaśnia w rozmowie z „Rz".

Uwagi Biggsa i Buffetta po marcowej katastrofie w Japonii mogą się w ten schemat wpisać. – Jeśli jakiś słynny inwestor oznajmia, że zamierza coś kupić lub sprzedać, to z reguły znaczy, że zamierza postąpić odwrotnie, tylko chce odpowiednio przygotować rynek. Dlaczego w przeciwnym wypadku miałby zdradzać swoje zamiary? – wskazuje Kelly, choć zgadza się, że po katastrofach finansowych, takich jak ta z jesieni 2008 r., gracze giełdowi są bardziej otwarci na opinie guru.

– Obawy, że słynni inwestorzy próbują wykorzystać swoją pozycję, aby ograć drobnych graczy, są powszechne – przyznaje Tian. Jak jednak zaznacza, zaufaniem cieszą się tylko ci guru, których zalecenia w przeszłości się sprawdzały.

– A przecież takie znakomitości jak Buffett czy George Soros wielokrotnie dowodziły, że mają wyczucie – dodaje. Wśród inwestorów, którzy cieszą się na rynkach uznaniem, wymienia jeszcze Johna Paulsona i Davida Teppera.

Ten pierwszy zarządza trzecim co do wielkości towarzystwem funduszy hedgingowych, które pod swoją pieczą ma ponad 35 mld dol. Naprawdę głośno zrobiło się o nim przed kilkoma laty.

W latach 2006 – 2008, gdy grał na załamanie na rynku nieruchomości w USA, średnia roczna stopa zwrotu jego flagowego funduszu Advantage Plus przekraczała 60 proc., a sam Paulson w 2007 r. zainkasował dzięki prowizjom za zarządzanie i inwestycjom we własne fundusze 3,5 mld dol.

W ubiegłym roku przeszedł samego siebie i obstawiając zwyżki cen złota, wzbogacił się o 5 mld dol. Tyle w ciągu roku nie zarobił na Wall Street jeszcze nikt.

Na drugim miejscu pod tym względem jest właśnie Tepper, założyciel funduszu hedgingowego Appaloosa, który w 2009 r. wzbogacił się o 4 mld dol., kupując akcje stojących na krawędzi bankructwa amerykańskich banków. Inwestycje w spółki w tarapatach to zresztą jego specjalność.

Zdyskredytowani pesymiści

Jeśli nawet wypowiedzi inwestycyjnych autorytetów nie przekładają się w oczywisty sposób na przebieg poszczególnych sesji na rynkach finansowych, nie oznacza to, że ich słowa są ignorowane. Ich opinie często stopniowo kształtują poglądy szerokich kręgów inwestorów i w ten sposób przekładają się na ich decyzje.

Przykładowo, modę na inwestowanie w surowce wykreował w pewnej mierze Jim Rogers. Nieco ekscentryczny inwestor, który na koncie ma nie tylko sukcesy giełdowe (w latach 70. wspólnie z Sorosem założył słynny fundusz hedgingowy Quantum Fund), ale także m.in. motocyklową wycieczkę dookoła świata, od ponad dekady konsekwentnie przekonuje, że nieubłagane siły popytu i podaży będą windowały ceny surowców.

Z kolei dla popularyzacji rynków wschodzących takie same zasługi ma Mark Mobius, zarządzający funduszami towarzystwa Templeton.

– Jeśli odnoszący sukcesy inwestor ma jakieś wyraziste poglądy na dany rynek i formułuje je, zanim inni wpadną na ten trop, staje się swego rodzaju przewodnikiem – tłumaczy Reese, autor książki „The Guru Investor: How to Beat the Market Using History's Best Investment Strategies".

Przypomina w tym kontekście o wskazówce Teppera z września 2010 r., że działania amerykańskiego banku centralnego gwarantują zwyżki cen niemal wszystkich aktywów uważanych za ryzykowne. Jak się okazało, rozpoczęta przez Rezerwę Federalną w listopadzie druga runda tzw. ilościowego łagodzenia polityki pieniężnej (QE) przez kilka miesięcy napędzała hossę na rynku akcji i surowców.

– Nie jest jednak tak, że szerokie rzesze inwestorów słuchają tylko wypowiedzi guru na tematy, na których najlepiej się oni znają. Jeśli ich wiarygodność jest wysoka, interesujące są również ich opinie na temat rynków, z którymi nie są oni utożsamiani – zastrzega z kolei główny analityk GuruFocus.com. Takie nietypowe wystąpienia tytanów Wall Street mogą być nawet postrzegane jako ważniejsze. – Wtedy nie ma przynajmniej podejrzeń, że starają się manipulować rynkiem we własnym interesie – tłumaczy.

Przykładu dostarcza ostrzeżenie Buffetta z marca tego roku, aby stronić od dolarowych aktywów o stałym oprocentowaniu, w tym amerykańskich obligacji skarbowych. – Zalecałbym powstrzymanie się od takich inwestycji. Nie sądzę bowiem, by za 5, 10 czy 20 lat dolar miał utrzymać swoją dzisiejszą siłę nabywczą – przekonywał wówczas legendarny inwestor kojarzony głównie z rynkiem akcji.

I odwrotnie, przewidywalne, nieustannie optymistyczne wypowiedzi Rogersa czy Mobiusa na ich ulubione tematy nie robią już na uczestnikach rynków wrażenia. Zarządzający Templetona gościł w połowie maja w Warszawie, gdzie przekonywał, że akcje na rynkach wschodzących, w tym w Polsce, są wciąż w umiarkowanym trendzie wzrostowym. Inwestorów najwyraźniej to nie przekonało, bo w kolejnych dniach na warszawskiej giełdzie utrzymywał się dominujący od początku miesiąca pesymizm.

Ale jeszcze mniejszy posłuch mają ci spośród rynkowych guru, którzy wyrobili sobie opinię niereformowalnych niedźwiedzi, nawet jeśli odnoszą sukcesy. Zaliczyć do nich można Jeremy'ego Granthama, głównego zarządzającego funduszami towarzystwa GMO. Gdy jego pesymistyczne prognozy dla rynku akcji formułowane od końca lat 90. w 2007 r. okazały się trafne, komentowano, że „nawet zepsuty zegar dwa razy na dobę ma rację". Potem nie uwierzono mu nawet, gdy pod koniec 2008 r. słusznie zapisał się do obozu byków.

Nauka z portfeli

Jednak nawet niewyznający kultu guru Kelly przyznaje, że czym innym jest analizowanie wypowiedzi rynkowych autorytetów, a czym innym śledzenie ich faktycznych decyzji. Tymczasem to właśnie jest główny obszar działalności GuruFocus.com i podobnych portali, np. popularnego serwisu Marketfolly.com.

Analizują one oświadczenia (tzw. formularze 13F), jakie firmy zarządzające aktywami, w tym fundusze hedgingowe, muszą składać w amerykańskiej Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) do 45 dni po zakończeniu każdego kwartału. Podają w nich ze szczegółami skład swoich portfeli akcji. Dane te śledzą nie tylko wyspecjalizowane portale, ale większość finansowych mediów, a nawet poważane instytucje finansowe.