Samorządowa Agenda Cyfrowa 2020

Dla dopełnienia rachunków warto dodać,, iż wg Narodowego Programu Szerokopasmowego (NPS) w bieżącej perspektywie ze środków publicznych i UE przeznaczonych zostanie na budowę sieci 4-5 mld zł, a Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zakłada, że podobnej kwoty należy spodziewać się w kolejnym unijnym budżecie.

Potrzeby są bezsprzecznie wielkie. Wedle inwentaryzacji przeprowadzonej przez Urząd Komunikacji Elektronicznej w 2012 r. dla dostępu z prędkością co najmniej 2 Mb/s, Polska jest w zasadzie jedną wielką białą plamą z nielicznymi czarnymi punktami. Realizacja Agendy wymagać będzie jednak zapewnienia powszechnego dostępu do internetu z prędkością co najmniej 30 Mb/s (i 100 Mb/s dla 50 proc. gospodarstw domowych). Inwentaryzacja sporządzona dla w/w prędkości wybieli więc mapę naszego kraju jeszcze bardziej.

Jak budować, by cel osiągnąć? W prezentowanych przez stronę publiczną dokumentach dominuje przekonanie, iż w kolejnej perspektywie środki powinny być przeznaczone, co do zasady, na sieci dostępowe. Na sieci szkieletowe (wojewódzkie) przeznaczono bowiem zasoby w bieżącym budżecie. Założenie słuszne, jednak pozostaje problem potencjalnych beneficjentów kolejnych dotacji. Szczególnie wobec skromności środków publicznych i konieczności pozyskania 3-krotnie wyższych inwestycji prywatnych... na realizację celów publicznej przecież Agendy.

Zarówno NPS, jak i materiały MRR nie poddają analizie efektywności, celowości i osiągniętej synergii inwestycji dotychczasowych grup beneficjentów. Przyjmuje się za to wstępnie, iż sieci dostępowe budować będzie mógł każdy w otwartych konkursach, a więc inwestorzy prywatni i publiczni, duzi i mali.

Podejście takie budzi niepokój. W obecnej perspektywie 80 proc. środków (dane NPS) przeznaczono na inwestycje JST. Jedynie 0,8 mld zł udostępniono małym i średnim operatorom. Dla dużych telekomów konkursy w zasadzie były niedostępne, choć stały się one partnerami większości projektów samorządowych. Istnieje niebezpieczeństwo, iż JST pozostaną głównym beneficjentem i w kolejnym budżecie.

Czego należy się obawiać? Przez blisko 7 lat JST nie zbudowały sieci szkieletowych. W większości województw nie ma na dziś ani metra gotowej infrastruktury. Projekty tych sieci budzą wątpliwości w zakresie koncepcji i rentowności. JST nie mają kompetencji i zaplecza telekomunikacyjnego – często więc zlecają realizację oraz utrzymanie projektów podmiotom telekomunikacyjnym.

W zakresie budowy sieci dostępowych dla osób wykluczonych cyfrowo JST, będąc wyłącznym beneficjentem, POIG 8.3 (budżet 1,5 raza większy od POIG 8.4) i mając aż 85 proc. dofinansowania zgłosiły tak mało projektów, że administracja podjęła decyzję o finansowaniu pełnych 100 proc. wydatków kwalifikowanych, by choć w ten sposób zachęcić JST do składania projektów. Nie trzeba przekonywać, jak destrukcyjny jest to sygnał dla rynku inwestycji prywatnych i odbiorców darmowych usług.

Tymczasem w kolejnej 7-latce sytuacja może być gorsza. Jeśli JST uzyskają dostęp do wszystkich środków przeznaczonych na sieci dostępowe, dysponując sieciami szkieletowymi w zakresie, w jakim uda się je wybudować, staną się poważnym konkurentem przedsiębiorców telekomunikacyjnych. Scenariusz taki nie tylko na kilka lat zaburzy rynek, ale i wywoła pytanie: jak utrzymać sieci i usługi JST, gdy skończą się dotacje?

Znacznie bardziej niepokojące jest, iż przedsiębiorcy telekomunikacji (PT) poddani konkurencji inwestycji publicznych i presji na tanie usługi – nie wyłożą brakujących resortowi cyfryzacji 11-18 mld zł. Bo nie będą mieli do tego bodźców w postaci konkursów o środki unijne. Albo też nie wytrzymają presji na redukcję cen ze strony wysoce dotowanych ofert JST.

Brak inwestycji prywatnych położy Agendę, bo zabraknie 2/3 planowanych środków. Sieci NGN powstaną więc wyspowo na obszarach z najaktywniejszymi JST lub z planowanymi inwestycjami PT. A przecież nie taki jest cel interwencji.

Skromne środki publiczne powinny być wykorzystane dla maksymalizacji inwestycji prywatnych. Bo bez nich w Polsce nie osiągniemy nawet 50 proc. dostępu o prędkości 30 Mb/s. JST nie wyłożą brakujących środków z własnych budżetów. Doświadczenia z projektów realizowanych obecnie wprost lub pośrednio przez PT wskazują na wysoce stymulującą rolę środków unijnych dla budowy sieci NGN. I wysoką alokację środków w tych projektach. Należy wyciągnąć z tych faktów wnioski. I nie powielać samorządowego modelu inwestycji w tym zakresie, gdyż okazał się on mało skuteczny.