NASA traci monopol

W niedzielny poranek o godz. 4.39 (u nas będzie 9.39) z Bazy Kosmicznej im. Kennedy’ego wystartuje prom kosmiczny Endeavour. Wahadłowiec dostarczy na Międzynarodową Stację Kosmiczną ostatni duży element stacji moduł Tranquility. To trzeci po module Unity i Harmony korytarz łączący poszczególne moduły stacji. W ładowni Endeavoura znalazło się także miejsce dla modułu obserwacyjnego Cupola.

Dowódca promu George Zamka, astronauta o polskich korzeniach, zabierze w kosmos kopię rękopisu Fryderyka Chopina zawierającego Preludium A-dur op. 28 nr 7 i płytę z koncertem utworów wielkiego kompozytora w wykonaniu Karola Radziwonowicza i Orkiestry Sinfonia Viva. Astronauci w ten sposób uczczą 200-lecie urodzin Fryderyka Chopina.

NASA planuje wysłać Międzynarodową Stację Kosmiczną tylko na cztery misje. Endeavour poleci w kosmos jeszcze jeden raz, historię wahadłowców zamknie Discovery, który wystartuje w ostatnią podróż 16 września.

Podczas gdy astronauci na orbicie będą się wsłuchiwać w muzykę wielkiego polskiego kompozytora, w USA rozkręca się wielka dyskusja na temat przyszłości lotów kosmicznych.

[srodtytul]Cios w konstelację[/srodtytul]

Wywołała ją poniedziałkowa zapowiedź prezydenta Obamy cofnięcia 6 mld dolarów z państwowego budżetu na budowę rakiet i kapsuł, które zastąpiłyby wycofywanepromy kosmiczne. Po pewnych zmianach konstrukcyjnych miały być przystosowane do podróży na Księżyc.

Powrót na Srebrny Glob (Amerykanie byli tam 40 lat temu) pod nazwą Constellataion (Konstelacja) zakładał pierwszą załogową misję w roku 2020. Konstelacja rozsypała się jak domek z kart. Wydane już na ten cel 9 mld dolarów to niejedyne koszty – teraz NASA będzie musiała jeszcze wydać pieniądze za zerwanie kontraktów z takimi potentatami jak Lokheed Martin, Boeing czy Pratt & Whitney.

Plan porzucenia programu Constellation to dla NASA najcięższy cios od chwili powstania agencji w 1958 roku. – Dzięki temu programowi chcieliśmy przywrócić dawną chwałę za pomocą dawnych technologii – oświadczył gorzko John Holdren, dyrektor Science and Technology Policy przy prezydencie USA.

NASA pozostanie bez własnego transportu na orbitę i będzie kupować miejscówki lub kosmiczne pojazdy u prywatnych dostawców. Lot na pokładzie rosyjskich pojazdów kosztuje dzisiaj 51 mln dolarów za miejsce. NASA już z takich „okazji“ korzystała. Obecnie amerykańska agencja poświęca połowę z 18 mld dolarów, połowę ze swojego rocznego budżetu na eksploatacje wahadłowców.

[srodtytul]Nowe szanse[/srodtytul]

Nie porzucamy idei załogowych lotów w kosmos – powiedział Charles Bolden, administrator NASA. Podkreślił, że decyzja o zastopowaniu planów powrotu na Księżyc nie oznacza, że Amerykanie wyzbywają się ambicji światowego lidera eksploracji kosmosu. – Jesteśmy na nowym kursie, podróże człowieka w kosmos są zapisane w naszym DNA. Musimy inwestować w innowacje i nowe sposoby działania, jeżeli mamy ambicje obecności w kosmosie przez długie lata – dodał administrator NASA.

Odebranie NASA pieniędzy na program księżycowy otwiera nowe szanse dla prywatnych przedsiębiorstw. Poniedziałkową zapowiedź prezydenta Obamy przedsiębiorcy przyjęli z entuzjazmem, wychodzi ona bowiem naprzeciw od dawna zgłaszanym przez nich postulatom.

– Ta historyczna decyzja może stworzyć około 5 tys. nowych miejsc pracy w USA i pozwoli NASA uniknąć płacenia miliardów dolarów Rosji za podróże na Międzynarodową Stację Kosmiczną – powiedział Bretton Alexander, prezes Commercial Spaceflight Federation.

Pomysł zaangażowania prywatnych przedsiębiorstw do transportu kosmicznego nie jest nowy. NASA przekazała już pieniądze na rozwój Space Exploration Technology (SpaceX) i Orbital Sciences Corp, które otrzymały kontrakty na konstrukcje statków, które dostarczą zaopatrzenie na stację orbitalną. Orbital Science Corp dopracował się już własnej rakiety nośnej Taurus. W 2009 r. zbudowała pierwszy demonstracyjny pojazd Cygnus, który w pierwszy lot na orbitę ma być wysłany w roku 2010, a do służby wejść po roku 2011. SpaceX wraz z innymi firmami pracuje nad konstrukcją załogowego statku kosmicznego, który będzie w stanie dostarczyć ludzi na orbitę. Trzy próby w kosmosie przejdzie już w roku 2010. Po ich zakończeniu wersja transportowa będzie w stanie dostarczyć zaopatrzenie na stację. Do pierwszego lotu wersja załogowa Dragona byłaby gotowa w roku 2014.

Tymczasem NASA robi dobrą minę do złej gry i pospiesznie rozdziela dodatkowe 50 mln dolarów pomiędzy pięć prywatnych firm zaangażowanych w badania kosmiczne. – Sądzę, że dotrzemy do celu szybciej, niż zakładaliśmy poprzednio – powiedział Bolden, referując plany partnerstwa z firmami prywatnymi. – Oddalamy się od modelu, jaki obowiązywał w przeszłości, w którym rząd inicjował całą aktywność w kosmosie – powiedział administrator NASA.

NASA wybrała pięć kolejnych firm, do których skierowała dodatkowe fundusze. Sierra Nevada Corp. otrzymała 20 mln dolarów, Boeing Company – 18 mln, United Launch Aliiance – 6,7 mln. Pozostałą kwotę rozdzielono między dwie firmy. Blue Origin otrzymała 3,7 mln, a 1,4 mln dolarów przeznaczono dla Paragon Space Development.

Główne, a właściwie jedyne wątpliwości, jakie budzi inicjatywa firm prywatnych w dziedzinie podboju kosmosu, to bezpieczeństwo lotów. Elon Musk, założyciel firmy SpaceX przypomniał, że prywatne firmy nie lekceważą spraw bezpieczeństwa, i wskazał na przykłady prywatnych przewoźników lotniczych, które spełniają wszystkie standardy bezpieczeństwa.