Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, skala kontaktów polsko-ukraińskich wzrasta od lat, a nasiliło się to szczególnie po rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 r. W 2020 r. w Polsce skazano nieco ponad 7 tys. obywateli Ukrainy, przy czym było ich wówczas w naszym kraju ok. 300 tys. Już w roku następnym przekazano stronie Ukraińskiej prawie 38 tys. informacji o skazaniach, a w 2022 r. – prawie 37 tys. Obecnie szacuje się, że liczba Ukraińców w Polsce wynosi ok. 1,5 mln.
Jak wskazano dalej w uzasadnieniu projektu, większość przestępstw, których dotyczą wspomniane skazania, to czyny mniejszej wagi. Orzekanie w nich kart bezwzględnego pozbawienia wolności byłoby nieadekwatnie surowe. Chodzi więc przede wszystkim o orzekanie grzywny, ograniczenia wolności, więzienia w zawieszeniu, a także środków karnych lub przepadku mienia. Ich wykonywanie jest najskuteczniejsze w kraju stałego pobytu skazanego.
Czytaj więcej
Ukraina będzie honorować wyroki polskiego sądu – oba kraje zaostrzają zasady pomocy prawnej między krajami. Największe korzyści odniesie Polska – „koniec bezkarności”.
Tymczasem obecna umowa między Polską a Ukrainą pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych i karnych nie przewiduje przekazania do wykonywania na terenie drugiego państwa kar innych, niż pozbawienie wolności (tzw. nieizolacyjnych). Powoduje to, że w razie powrotu do swojej ojczyzny, obywatele Ukrainy skazani na takie kary pozostają w praktyce bezkarni. Dlatego jeszcze poprzednia ekipa rządząca wynegocjowała podpisanie dodatkowego protokołu do umowy, który pozwoli przyjmowanie do wykonywania w Ukrainie także kar wolnościowych orzeczonych w Polsce (i vice versa). Ponieważ jednak umowa dotyczy praw i wolności obywatelskich, do jej ratyfikacji niezbędna jest zgoda parlamentu wyrażona w formie ustawy.
Podczas pierwszego czytania, na wspólnym posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, projekt przedstawiony przez przedstawicieli resortów Sprawiedliwości i MSZ, zyskał akceptację posłów. W uzasadnieniu i dyskusji nad nim wskazano też, że proponowany standard współpracy jest tożsamy z tym istniejącym między państwami UE. Jego przyjęcie jest więc uzasadnione w świetle aspiracji Ukrainy do dołączenia do tej organizacji. Jednocześnie ma mieć też pozytywne skutki dla Polski, wzmacniać nasz porządek prawny i społeczne poczucie sprawiedliwości, w które godzi istniejąca obecnie luka w przepisach. Ukraińcy stanowią bowiem największą grupę cudzoziemców w Polsce – a co za tym idzie – także najliczniejszą grupę skazanych cudzoziemców.
