Czas odpowiedzialnych pracodawców

Z badań przeprowadzanych w czasach koronawirusa wynika, że martwimy się teraz o swoje zdrowie, ale jeszcze częściej obawiamy się negatywnych skutków ekonomicznych pandemii. W międzynarodowym sondażu McCann Worldgroup, który pod koniec marca objął 20 państw, Polska wyróżniała się dużą, aż 29-proc., liczbą badanych deklarujących obawy przed utratą pracy. Baliśmy się tego znacznie bardziej niż Włosi i Francuzi (17 proc.) czy Hiszpanie, w których koronawirus uderzył znacznie mocniej niż w nas.

Jak ocenia Andrzej Kubisiak, zastępca dyrektora w Polskim Instytucie Ekonomicznym, znaczący wpływ na nasze lęki przed bezrobociem może mieć duży udział pracowników zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych i terminowych (jesteśmy tu w unijnej czołówce), z którymi firmy mogą się rozstać stosunkowo łatwo i bez kosztów związanych z odprawami.

Dodatkowo niepokój pracowników mogły też zwiększać wyniki pierwszych, nagłaśnianych mocno w mediach sondaży wśród przedsiębiorców, w których większość zapowiadała cięcia zatrudnienia, i to sięgające często 20–50 proc. Otuchy nie dodawali – i nadal nie dodają – ekonomiści i eksperci rynku pracy, według których czeka nas duża fala zwolnień. Tym cenniejsze są więc deklaracje znanych przedsiębiorców, którzy zapewniają w wywiadach, że zrobią wszystko, by utrzymać miejsca pracy.

Test lidera

Najdalej idącą deklarację złożył Igor Klaja, prezes spółki OTCF, właściciela znanej marki odzieżowej 4F, który na antenie Polsat News zapowiedział, że jego firma nie zwolni z powodu epidemii koronawirusa ani jednego pracownika.

Ostatnie badania rynkowe i dane Ministerstwa Rozwoju wskazują, że po pierwszej fali szoku wywołanego pandemią wielu pracodawców stara się za wszelką cenę utrzymać miejsca pracy. Do połowy kwietnia firmy złożyły 13,1 tys. wniosków dotyczących dofinansowania do wynagrodzeń w okresie przestoju ekonomicznego, obniżonego wymiaru czasu pracy i 40,3 tys. wniosków o świadczenia postojowe dla umów cywilnoprawnych.

Wśród firm, które wnioskowały o dofinansowanie wynagrodzeń, jest giełdowy potentat rynku odzieży, grupa LPP, której szefowie (zarówno zarząd, jak i rada nadzorcza) zrezygnowali z wynagrodzenia do czasu ustabilizowania się sytuacji finansowej firmy. – W obecnej sytuacji, kiedy walczymy o każde miejsce pracy i utrzymanie płynności finansowej spółki, wspólnie uznaliśmy to za naturalny krok w obliczu tak niepewnej dziś przyszłości – wyjaśniał „Rzeczpospolitej" Marek Piechocki, prezes LPP.

O ile przykładów rezygnacji szefów z wynagrodzenia nie ma w Polsce zbyt wiele, o tyle kryzysowe obniżki płac w firmach obejmują też menedżerów. – Kadra sama z siebie solidarnie zadeklarowała redukcję swojego wynagrodzenia w ciągu najbliższych trzech miesięcy, podobnie też zarząd istotnie obniżył swoje wynagrodzenia – twierdzi Maciej Formanowicz, prezes giełdowej grupy Forte, która działa w silnie dotkniętej przez koronawirusa branży meblarskiej. Zaznacza też, że dotychczas (do 23 kwietnia – przyp. red.) firma nie przeprowadziła żadnej akcji zwolnień pracowników i na razie nie planuje tego robić.

Gdy minął szok

Optymistyczne dla pracowników wyniki przyniosło nowe badanie, które na zlecenie Polskiego Instytutu Ekonomicznego oraz Polskiego Funduszu Rozwoju przeprowadził w połowie kwietnia IBRiS wśród 400 właścicieli lub szefów firm. Pomimo trudnej dla większości sytuacji aż 79 proc. badanych zadeklarowało, że zamierza utrzymać dotychczasowy poziom zatrudnienia. Z kolei grupa tych, którzy w związku z pandemią planują zwolnienia, zmniejszyła się dwukrotnie w porównaniu z końcem marca (z 28 do 14 proc.). Zmalał też do jednej trzeciej udział przedsiębiorstw (również o 14 pkt proc.), które w wyniku koronawirusa szykują obniżki wynagrodzeń. – Może to oznaczać, że po pierwszym szoku i uderzeniu kryzysu sytuacja zatrudnieniowa ulegnie uspokojeniu – ocenia Andrzej Kubisiak. – Pandemia to czas dla firm, by zachować się w społecznie odpowiedzialny sposób – podkreśla prof. Krzyszof Obłój, ekspert zarządzania strategicznego.

O teście z odpowiedzialności wobec pracowników mówi też Marzena Strzelczak, dyrektorka Forum Odpowiedzialnego Biznesu, przypominając, że w marcowym badaniu FOB ok. 70 proc. pracowników pozytywnie oceniło działania swego pracodawcy w czasach epidemii, gdy trzeba też włożyć dużo więcej wysiłku w zapewnienie bezpieczeństwa załodze. Jest to wyzwanie szczególnie w branżach, które – jak zakłady produkcyjne czy handel spożywczy – nie mogą masowo przejść na pracę zdalną.

Dariusz Sapiński, prezes Grupy Mlekovita, podkreśla, że już w styczniu wdrożyła ona procedury zapobiegające rozprzestrzenianiu Covid-19 w swoich zakładach produkcyjnych, magazynach, biurach i u dostawców surowca. – Nasze zakłady pracują przez siedem dni w tygodniu w systemach zmianowych dostosowanych do zaleceń rządu i w pracy stawia się ponad 94 proc. załogi – podkreśla prezes Mlekovity, która zapewnia też pracownikom dodatkowe płyny dezynfekcyjne i maseczki jednorazowe na użytek prywatny.

Bardziej docenieni mogą się teraz poczuć pracownicy części sieci spożywczych, z Biedronką, Auchan czy Lidlem na czele, które nie tylko inwestują w przyłbice i osłony z pleksi wokół kas, by chronić załogę, ale też za pracę w czasie pandemii przyznają specjalne premie, a nawet (jak Lidl) dziękują swym pracownikom w kampaniach reklamowych.