Przedsiębiorcy chcą sprawiedliwego traktowania przez organy podatkowe

IX Kongres Rady Podatkowej, odbywający się w Warszawie 10 i 11 czerwca, otworzył Andrzej Nikończyk, przewodniczący Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan. Gość specjalny kongresu Jarosław Neneman zwrócił uwagę, że obecna deregulacja jest przeprowadzana z wydatnym udziałem strony społecznej. – Maciej Berek, przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów, odpowiedzialny za deregulację, kruszy beton urzędniczy. Niekiedy urzędnicy przekonują, że części propozycji deregulacyjnych nie da się zrealizować. Ale w trakcie dyskusji okazuje się, że jest to jednak możliwe. Bywa, że nie trzeba zmienić ustawy. Tak było na przykład w przypadku rezygnacji z wysyłania PIT-11 – podkreślił wiceminister finansów.

Jarosław Neneman zapowiedział również zmiany w ordynacji podatkowej, Krajowym Systemie e-Faktur (jego projekt wkrótce trafi na posiedzenie rządu), podatku od nieruchomości, cukrowym, VAT czy od sprzedaży detalicznej. Zaapelował też do przedsiębiorców o współpracę przy tworzeniu przepisów deregulacyjnych. – One powinny służyć gospodarce, firmom i społeczeństwu – dodał.

Coraz więcej kontroli

Panel „Relacje podatników i organów podatkowych – czy możemy robić to lepiej?” poprzedziła prezentacja raportu na temat relacji podatników z administracją skarbową „Przedsiębiorcy pod lupą fiskusa 2025” przygotowanego przez firmę doradztwa podatkowego MDDP we współpracy z Konfederacją Lewiatan. Analizuje on działania kontrolne organów podatkowych w latach 2019–2024 oraz diagnozuje relacje między administracją skarbową a przedsiębiorcami.

Z raportu wynika, że działania kontrolne organów podatkowych są na porządku dziennym. W ostatnich latach znacząco wzrosła liczba kontroli celno-skarbowych – w 2019 r. stanowiły one zaledwie ok. 12 proc. wszystkich kontroli, a w 2024 r. już ponad 38 proc. W latach 2019–2024 łącznie przeprowadzono 117,5 tys. kontroli. To oznacza, że codziennie w Polsce otwierało się średnio 77 kontroli.

– Obserwujemy, że kontrole celno-skarbowe wypierają tradycyjne kontrole podatkowe. Jednak najbardziej popularne są czynności sprawdzające, które z jednej strony pozwalają na szybsze sprawdzenie rozliczeń podatników, ale z drugiej strony mogą zapewniać podatnikom mniejszą ochronę – mówił Jakub Warnieło, doradca podatkowy i szef zespołu postępowań podatkowych i sądowych w MDDP.

Najczęściej kontrolowanym podatkiem niezmiennie pozostaje VAT – odpowiada za 81 proc. całkowitych uszczupleń w kontrolach podatkowych oraz 61,5 proc. w celno-skarbowych. W samych kontrolach celno-skarbowych średnia wartość zaległości wynosiła ponad 1 mln zł, natomiast dla podatkowych – ok. 195 tys. zł.

Zaskakujące są dane dotyczące skuteczności prowadzonych kontroli. W 2024 r. aż 98 na 100 zakończonych kontroli podatkowych skutkowało wykryciem nieprawidłowości. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku kontroli celno-skarbowych (94 proc.). To rodzi pytanie, czy organy podatkowe tak dobrze typują podatników do kontroli, czy też jednak zasadą jest, że każda kontrola „musi” skończyć się stwierdzeniem błędów.

Niepokój budzi również długość trwania kontroli. W 2024 r. kontrole celno-skarbowe trwały średnio 332 dni, a podatkowe – 113 dni. To zdecydowanie dłużej niż przewidują przepisy. Co więcej, tylko w jednej na dziesięć przypadków podatnik został uprzednio poinformowany o planowanej kontroli podatkowej (choć powinno być to zasadą).

Raport wskazuje również na rosnącą liczbę decyzji zabezpieczających – w latach 2019–2024 wydano ich łącznie 3494, zabezpieczając zobowiązania podatkowe o łącznej wartości blisko 8,8 mld zł. Zdecydowana większość z nich dotyczy zaległości w VAT.

Potrzeba dialogu

– Przedsiębiorcy oczekują sprawiedliwego i przejrzystego traktowania. Celem naszego raportu jest zachęcenie do konstruktywnego dialogu przedsiębiorców z administracją skarbową – podkreśla Przemysław Pruszyński, doradca podatkowy, dyrektor departamentu podatkowego Konfederacji Lewiatan.

Raport zawiera zestaw rekomendacji mających na celu poprawę relacji podatników z fiskusem. Autorzy publikacji podkreślają w swoim opracowaniu potrzebę równowagi pomiędzy skutecznością kontroli a ochroną praw przedsiębiorców.