Transatlantycka strefa wolnego handlu - początek negocjacji

W Waszyngtonie rozpoczęła się pierwsza runda negocjacji w sprawie stworzenia  transatlantyckiej strefy wolnego handlu oraz inwestycji (TTIP, czyli Transatlantic Trade and Investment Partnership). 120 negocjatorów podzielonych na kilkanaście grup będzie przez wiele miesięcy wypracowywać szczegóły kompleksowego porozumienia mającego       zlikwidować bariery między gospodarkami stanowiącymi łącznie około 45 proc. światowego PKB.

W zeszłym roku kraje UE importowały z USA dobra warte 205,8 mld euro. Unijny eksport dóbr do Stanów Zjednoczonych wyniósł wówczas 291,7 mld euro. Porozumienie TTIP ma zwiększyć wzajemną wymianę handlową. Szacunki londyńskiego think tanku Centre for Economic Policy Research mówią, że dzięki powstaniu strefy wolnego handlu oraz inwestycji unijny eksport do USA może wzrosnąć o 28 proc. Amerykańska gospodarka zyska na zwiększonej wymianie handlowej 95 mld euro rocznie,  unijna 119 mld euro rocznie, a reszta świata skorzysta na tym około 100 mld euro rocznie. Źródłem większości z tych korzyści ma być zniesienie szeregu biurokratycznych ograniczeń i zmniejszenie regulacji po obu stronach Atlantyku.

32,1 bln dol. wyniósł w zeszłym roku łączny nominalny PKB Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych.

Negocjacje w sprawie amerykańsko-unijnej strefy wolnego handlu zostały zaproponowane już w 1995 r. przez Leona Brittana, ówczesnego unijnego komisarza ds. handlu. Ten pomysł został jednak na wiele lat „odłożony na półkę" i potrzeba było wzrostu potęgi gospodarczej Chin, światowego kryzysu i fiaska negocjacji w sprawie światowego układu o wolnym handlu, by został odgrzany. W 2011 r. Bruksela i Waszyngton zleciły swoim instytucjom odpowiedzialnym za handel zagraniczny zbadanie możliwości zawarcia umowy o transatlantyckiej strefie wolnego handlu. Rozpoczęcie negocjacji zapowiedziano w czerwcu 2013 r. na ostatnim szczycie G8 w Lough Erne, w Irlandii Północnej.

– Negocjacje nie będą łatwe, ale jestem pewien, że będą warte wysiłku. Obecny klimat ekonomiczny wymaga, byśmy połączyli siły i robili więcej za pomocą mniejszych środków – mówił niedawno Jose Manuel Barroso, przewodniczący Komisji Europejskiej.

– Jeśli już podążamy tą drogą, to chcemy ją pokonać na jednym zbiorniku paliwa. Nie chcemy negocjować przez 10 lat dobrze znanych spraw i nie osiągnąć rezultatu – mówi Mike Froman, przedstawiciel handlowy władz USA.

Obszarów spornych w negocjacjach jest wiele. Cieniem na   rozmowach położyły się rewelacje Edwarda Snowdena, byłego pracownika amerykańskiej agencji wywiadowczej NSA, dotyczące szpiegowania europejskich misji dyplomatycznych i obywateli przez tę agencję. Francja chciała nawet      pod tym pretekstem przesunąć negocjacje o kilka tygodni. Z pewnością cała sprawa zaszkodzi interesom amerykańskich koncernów internetowych, takich jak np. Facebook, które chciałyby poluzowania unijnych regulacji dotyczących ochrony prywatności użytkowników sieci. – Zamiast zniesienia barier w tym sektorze, może dojść do wzniesienia nowych – prognozuje Gary Hufbauer, analityk z Peterson Institute for International Economics.

Spośród obszarów negocjacyjnych najłatwiejszym wydaje się ten dotyczący ceł. Taryfy  celne między USA i UE są bowiem dosyć niskie. W przypadku amerykańskich dóbr wwożonych do UE wynoszą one średnio 5,2 proc., a w przypadku europejskiego importu do USA 3,5 proc. Są oczywiście wyjątki od reguły. I tak tekstylia, odzież i obuwie  importowane z UE są obłożone w USA cłami wynoszącymi  32–56 proc. W UE obowiązuje natomiast 350-proc. cło na amerykańskie wyroby tytoniowe. Ogólnie produkty amerykańskiego rolnictwa są obłożone w Unii dosyć wysokimi cłami, mającymi za zadanie chronić europejski rynek rolny. O te cła może się odbyć ciężka negocjacyjna batalia. UE mocno przecież chroni swoje rolnictwo.

Największe boje dotyczyć będą najprawdopodobniej jednak szeregu regulacji, które muszą spełnić produkty z obu stron Atlantyku, zanim zostaną dopuszczone na rynek w USA bądź UE. Dzięki tym regulacjom koncerny farmaceutyczne czy producenci samochodów muszą na potrzeby każdego z tych rynków wyko- nywać po serii bardzo podobnych, kosztownych testów bezpieczeństwa. Każda ze stron negocjacji ma do drugiej poważne pretensje o konkretny zestaw przepisów blokujących „obcym" dostęp do rynku. Europejska delegacja szczególnie będzie się starała walczyć z tzw. klauzulą „kupuj amerykańskie" obligującą instytucje publiczne w USA do dawania pierwszeństwa firmom amerykańskim przy zamówieniach rządowych. Przepisy te nie podobają się szczególnie europejskim koncernom zbrojeniowym, które liczą, że powstanie TTIP otworzy im drogę do lukratywnych kontraktów w USA. Amerykanie będą się natomiast starali złamać opór Europejczyków wobec żywności genetycznie modyfikowanej.

Duże kontrowersje wywołują również dotacje i ułatwienia, których zarówno europejskie władze, jak i rząd Stanów Zjednoczonych udzielają niektórym swoim koncernom. Np. europejskie dotacje dla Airbusa, czyli głównego konkurenta amerykańskiego koncernu Boeing. Osiągnięcie porozumienia w tych kwestiach może się okazać trudne.

Jeszcze przed rozpoczęciem pierwszej tury rozmów Francja zdołała wymóc na Brukseli, by mandat unijnej delegacji w rozmowach handlowych nie obejmował kwestii związanych z kulturą. Francja chce w ten sposób uniknąć włączenia do rozmów            sprawy dużych dotacji, jakie przyznaje na produkcje kulturalne. Jest mało prawdopodobne, by delegacja USA chciała jednak poruszać tę kontrowersyjną kwestię.