Będą regulacyjne obniżki interchange

Deklaracje uczestnictwa w „Programie redukcji opłat kartowych w Polsce" podpisało: 19 wydawców kart płatniczych, z udziałem 70,3  proc.  w rynku pod względem liczby wydanych kart płatniczych, 3 agentów rozliczeniowych, z udziałem 38,5  proc.  w rynku pod względem wartości rozliczonych transakcji kartowych i jedna organizacja zrzeszająca akceptantów – podał NBP. Oznacza to, że nie został zawarty efektywny kompromis rynkowy o charakterze nieregulacyjnym  w zakresie obniżek opłat interchange.

NBP podał, że w związku z tym  obniżenie interchange obecnie możliwe jedynie w drodze regulacji ustawowej i wynikających z niej indywidualnych decyzji organizacji płatniczych. NBP podał też,  że skutkiem tej regulacji powinno być nie tylko zmniejszenie kosztów akceptantów, ale - przede wszystkim - korzyści dla konsumentów i rozwój obrotu bezgotówkowego, na co położono nacisk w wypracowanym przez zespół roboczy programie.

O tym, że część uczestników rynku kartowego, w tym niektóre banki ma zastrzeżenia do programu redukcji opłat interchange i nie przystąpi do porozumienia w tej formie pisaliśmy w poniedziałkowym wydaniu „Rz".   Według naszych informacji obawy dotyczyły m.in. tego czy takie porozumienie nie zostanie uznane za zmowę cenową.

Obecnie stawki w Polsce są dwukrotnie wyższe niż średnia w Unii Europejskiej i blokują w dużym stopniu  rozwój sieci terminali płatniczych zwłaszcza w małych punktach.

NBP chciał, żeby opłata interchange spadła z poziomu 1,5 - 1,6 proc. do 1,1 w przypadku kart debetowych oraz 1,2 proc.  w transakcjach zawieranych kartami kredytowymi. Po tym jak NBP uznał, że w związku ze stanowiskiem organizacji MasterCard niemożliwe jest osiągnięcie  porozumienia, zaproponowano podpisanie jednostronnych deklaracji, ale warunkiem było podpisanie ich przez podmioty mające co najmniej 90 proc. rynku kart.

Rozmowa z Adamem Tochmańskim, dyrektorem departamentu systemu płatniczego NBP

Jakie były główne powody, dla których nie wszyscy zgodzili się na złożenie deklaracji dotyczących obniżenia opłat kartowych?

Misja NBP szukania kompromisu rynkowego zakończyła się, ponieważ nasza propozycja nie spotkała się z akceptacją wszystkich stron, w tym kwalifikowanej większości wydawców kart płatniczych i agentów rozliczeniowych, dla których przyjęto kryterium 90 proc. udziału w rynku kartowym. Dostaliśmy  od tych podmiotów pisma o nieprzystępowaniu do zaproponowanej formy kompromisu rynkowego poprzez złożenie jednostronnych deklaracji.  Część z nich podała, jako uzasadnienie, m.in. argumenty natury  biznesowej, związane z  brakiem akceptacji proponowanego przez NBP zakazu podwyżek opłat od posiadaczy kart debetowych wskutek mniejszych przychodów z tytułu opłaty interchange, z czym wcześniej reprezentanci banków, uczestniczący w Zespole Roboczym ds. Opłaty Interchange się zgadzali. Równocześnie zostały podniesione przez część podmiotów pewne wątpliwości natury prawnej, wskazujące, że może istnieć ryzyko uznania tego typu formy kompromisu za porozumienie  o charakterze zmowy cenowej.

Nie udało się osiągnąć porozumienia w sprawie programu obniżek interchange i teraz pozostała już tylko droga ustawowa. Czy to oznacza, że teraz sprawę uregulowania opłat kartowych przejmuje  Ministerstwo Finansów?

W tamtym tygodniu pojawiły się trzy projekty ustaw regulujących tą kwestię, zgłoszone przez kluby poselskie:  PSL, PiS i Solidarnej Polski. Wydaje się, że to, czy procedura legislacyjna zostanie ostatecznie zainicjowana przez posłów czy przez rząd dopiero zostanie rozstrzygnięte. NBP będzie popierać te projekty, które będą najbliższe proponowanemu przez nas programowi redukcji opłat kartowych. Chodzi o to, żeby zmiany regulacyjne nie stwarzały ryzyka dla funkcjonowania rynku np. w przypadku jednorazowych obniżek opłat do poziomów, które nie rekompensowałyby ponoszonych kosztów, co mogłoby mieć negatywne skutki dla posiadaczy kart płatniczych.

Czy to oznacza koniec roli NBP w temacie opłat kartowych czy będą konsultacje w tej prawie w trakcie tworzenia projektu ustawy?

W każdym przypadku tworzenia przepisów, które dotykają obszaru działalności NBP , standardowo są one z nami konsultowane, więc tak będzie zapewne również i w tym przypadku.  Natomiast rola NBP jako  pośrednika, który chciał rozwiązania narastającego od lat problemu drogą kompromisu rynkowego, definitywnie się skończyła w związku z tym, że nie udało się osiągnąć akceptowanego przez wszystkich porozumienia rynkowego. Choć są i pozytywne  strony tego procesu, bo po raz pierwszy od bardzo wielu lat udało się stworzyć „okrągły stół", przy którym mogły usiąść skonfliktowane strony:  akceptanci i banki wydawcy kart płatniczych oraz organizacje płatnicze, które jeżeli spotykały się dotychczas, to głównie na sali sądowej. Znaleźliśmy pewną formułę kompromisu, który mógł być osiągnięty, ale głównie wskutek oporu i negatywnej opinii ze strony jednego podmiotu, organizacji płatniczej  MasterCard, nie został on wprowadzony w życie. Pozostałe strony pozytywnie podeszły do naszej propozycji, choć nie wszystkim odpowiadała jej formuła prawna.