Egzamin adwokacki i radcowski w 2021 r. był planowany na marzec. Już dziś wiadomo, że odbędzie się później – 18 do 21 maja. Powód zmiany terminu to rozwój sytuacji epidemicznej w kraju. Ryzyko dalej idących obostrzeń, które mogą obowiązywać w związku z pandemią, jest dużo wyższe w marcu niż w maju.

– W trosce o bezpieczeństwo i zdrowie tysięcy zdających, członków komisji egzaminacyjnych, osób wsparcia administracyjnego i technicznego i ich rodzin termin egzaminów został wyznaczony w okresie późnowiosennym – uzasadnia Ministerstwo Sprawiedliwości.

„Rzeczpospolita" jak co roku wraz z wydawnictwem CH Beck rusza z powtórką do egzaminu. Na początek kazusy z prawa karnego.

Kazus 1.

G.Sz. została oskarżona o to, że w nocy z 14 maja 2019 r. na 15 maja 2019 r. w Warszawie przy ul. Ordona, działając w zamiarze bezpośredniego pozbawienia życia H.T., dokonała zabójstwa ww. przez zadanie jej licznych ciosów tępym narzędziem, w postaci nogi od stołu, w różne okolice głowy, powodując uraz głowy z krwawieniem śródczaszkowym i nieodwracalnym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego skutkującego zgonem H.T.

Oskarżona wyjaśniła, że to pokrzywdzona H.T. zainicjowała zajście, popychała ją, ubliżała, wyrwała nogę od stołu i chciała nią uderzyć. Oskarżona była zdenerwowana, wyrwała pokrzywdzonej to narzędzie i broniąc się, uderzyła H.T. kilka razy. W mowie końcowej obrońca przekonywał, że oskarżona działała w obronie koniecznej i wniósł o jej uniewinnienie.

Sąd Okręgowy skazał oskarżoną z art. 148 § 1 k.k. na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Sformułuj zarzut i wniosek apelacji.

Odpowiedź do kazusu 1.

Jeżeli obrońca uważa, że oskarżona działała w warunkach obrony koniecznej, a sąd I instancji tego rodzaju ustaleń nie dokonał, to jest oczywiste, że w apelacji należy podnieść zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegającego na błędnym przyjęciu, że oskarżona G.Sz. dokonała zabójstwa pokrzywdzonej, a nie działała w warunkach obrony koniecznej określonych w art. 25 § 1 k.k.

Skoro więc istota uchybienia sądu tkwi w ustaleniach faktycznych, to wykluczone jest postawienie zarzutu obrazy prawa materialnego. Tego rodzaju zarzut jest aktualny bowiem tylko wówczas, gdy nie kwestionujemy ustaleń faktycznych. Obraza prawa materialnego – art. 25 § 1 k.k. – miałaby miejsce wówczas, gdyby sąd prawidłowo ustalił przebieg zdarzenia (w tym elementy obrony koniecznej), a mimo to nie zastosował art. 25 § 1 k.k.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych zazwyczaj powinien zostać poprzedzony zarzutem (zarzutami) dotyczącym obrazy przepisów postępowania ze sfery gromadzenia i oceny dowodów (np. art. 7 czy 410 k.p.k.), chyba że ten błąd ma charakter samoistny (co nie będzie częstym przypadkiem). We wniosku końcowym obrońca powinien wnosić o zmianę wyroku przez przyjęcie, że oskarżona działała w warunkach obrony koniecznej i uniewinnienie oskarżonej, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi okręgowemu, gdyby istniała konieczność przeprowadzenia przewodu sądowego w całości (art. 437 § 2 k.p.k.).

Kazus 2.

Oskarżony W.Z. stanął pod zarzutem popełnienia 27 czynów, działając wspólnie i w porozumieniu z oskarżonym A.G., z tym że oskarżony A.G. miał jeszcze dodatkowo zarzucone czyny z oskarżonym A.R. i S.K.

Sąd uznał oskarżonego W.Z. za winnego i skazał go za 28 czynów. Wymierzył kary jednostkowe od roku do dwóch lat i karę łączną dziewięciu lat pozbawienia wolności.

Zaproponuj zarzut.

Odpowiedź do kazusu 2.

Z omawianego przykładu wynika, że istota uchybienia sądu polega na tym, że sąd skazał oskarżonego za 28 czynów w sytuacji, gdy w akcie oskarżenia zarzucono mu popełnienie 27 czynów. Oskarżony został skazany zatem za jeden czyn, w zakresie którego, wbrew treści art. 14 § 1 k.p.k., brak było żądania uprawnionego oskarżyciela. Z treści art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. wynika, że w takiej sytuacji postępowania się nie wszczyna, a wszczęte umarza. Tego rodzaju uchybienie procesowe stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. Obrońca powinien zatem zaskarżyć wyrok w części, w zakresie tego czynu, który nie został objęty aktem oskarżenia, i zarzucić obrazę art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. polegającą na wszczęciu i prowadzeniu postępowania sądowego, w zakresie czynu opisanego w pkt 28 wyroku, pomimo braku skargi uprawnionego oskarżyciela w tym zakresie, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. Podnosząc tego rodzaju zarzut, obrońca powinien wnosić o uchylenie wyroku w tym zakresie i umorzenie postępowania.

Kolejne odcinki w każdą środę

Z czego najlepiej się uczyć

- Egzaminy Prawnicze Ministerstwa Sprawiedliwości, tom 1–3, 2020

- System Oznaczeń Kodeksowych, czyli jak pracować z kodeksami i pisać pisma procesowe, 2021,

- Apelacje cywilne i karne. 69 wzorów pism z omówieniami, S. Jaworski, 8. wyd., 2020,

- Apelacje karne. Zagadnienia praktyczne, akta i kazusy, Z. Kapiński, 8. wyd., 2020,

- Kodeks postępowania karnego. Orzecznictwo Aplikanta, 5. wyd. 2020,

- Kodeks karny. Orzecznictwo Aplikanta, 5. wyd., 2020,

- Kodeks postępowania karnego. Komentarz, prof. J. Skorupka, 4. wyd., 2019

- Kodeks karny. Komentarz, prof. A. Grześkowiak, 7. wyd., 2021,

- EDYCJA KARNA. Kodeks karny. Kodeks postępowania karnego. Kodeks karny wykonawczy. 13 innych aktów prawnych, 41. wyd., 2021.