Mapy potrzeb zdrowotnych tak złe, że nawet autorzy ich nie używali - raport NIK

Niekompletne rejestry i przestarzałe dane sprawiły, że chorzy musieli jeździć na leczenie do innych województw.

Aktualizacja: 15.05.2018 10:45 Publikacja: 14.05.2018 19:55

Mapy potrzeb zdrowotnych tak złe, że nawet autorzy ich nie używali - raport NIK

Foto: Adobe Stock

Mapy potrzeb zdrowotnych miały dostosować liczbę łóżek i oddziałów szpitalnych do rzeczywistych potrzeb mieszkańców. I ograniczyć bezsensowne inwestycje oraz wydatki. Zamiast tego wprowadziły jeszcze większy chaos. Wszystko przez to, że tworząc mapy potrzeb zdrowotnych, pracownicy Ministerstwa Zdrowia korzystali z niekompletnych bądź przestarzałych danych zawartych w rejestrach. I tak mapy na rok 2016 oparte były na wynikach z lat 2012–2013. Efekt? W części województw w ogóle nie zapewniono dostępu do leczenia części schorzeń.

Historyczne dane

Wnioski z pokontrolnego raportu Najwyższej Izby Kontroli, do którego dotarła „Rzeczpospolita", nie zostawiają suchej nitki na autorach map i metodologii. NIK nie ma wątpliwości – resort korzystał z przestarzałych i niekompletnych danych, a Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (NIZP–PZH) nie monitorował aktualności map. Te zaniedbania miały fatalne skutki: w ośmiu województwach w 2016 r. nie odnotowano ani jednej hospitalizacji z urologii dziecięcej, podczas gdy na Mazowszu było ich ponad 4,5 mln. Aż w dziewięciu województwach nie hospitalizowano dzieci chorych diabetologicznie. Ciężar przejęło na siebie głównie Mazowsze, na którym odnotowano ponad 7,1 mln hospitalizacji. W Wielkopolsce i na Śląsku było ich blisko trzy razy mniej.

Nierzetelne dane sprawiły ponadto, że w województwach świętokrzyskim, podkarpackim i lubuskim nie zakontraktowano ani jednej hospitalizacji diabetologicznej dla dorosłych.

Wszystko przez nierzetelne dane z oficjalnych rejestrów, które stanowiły podstawę map. Ze względu na luki w Krajowym Rejestrze Nowotworów analitycy musieli dokonywać szacunków. Te okazały się niewystarczające i wywołały lawinę krytyki ze strony onkologów. Braki w Ogólnopolskim Rejestrze Ostrych Zespołów Wieńcowych PL-ACS i Systemie Ewidencji Zasobów Ochrony Zdrowia sprawiły, że w ogóle nie wykorzystano informacji z tych źródeł.

Wina Radziwiłła

Mapy otwarcie krytykowali też samorządowcy. Wojewoda świętokrzyski uznał, że zawarta w mapach diagnoza, oparta na danych statystycznych, niewiele wniosła do planowania potrzeb zdrowotnych, a wojewoda pomorski zauważył, że mapy istotnie rozmijają się z prognozą demograficzną. Z kolei wojewoda małopolski stworzył własny raport o stanie zasobów ochrony zdrowia.

Odpowiedzialność za wątpliwą jakość większości z 532 ogólnopolskich i regionalnych map potrzeb zdrowotnych spada – zdaniem NIK – na szefa resortu zdrowia, którym był wówczas Konstanty Radziwiłł. Minister, który nie zapewnił optymalnych warunków organizacyjnych do prawidłowego stworzenia map, pominął je w procesie ustalania kryteriów formalnych wejścia do sieci szpitali, która zrewolucjonizowała system opieki zdrowotnej w Polsce.

NIK zauważa, że mapy tworzyli niemający kwalifikacji do takiego zadania pracownicy resortu zdrowia, którzy do czerwca 2017 r. wypracowali 6,3 tys. godzin nadliczbowych. Za mały był za to udział zewnętrznych ekspertów, w tym konsultantów krajowych i wojewódzkich w danych dziedzinach, których często nawet nie zapraszano do prac.

System się opóźnia

Być może jakość map byłaby lepsza, gdyby w odpowiednim czasie wdrożono specjalne narzędzie informatyczne, na które zarezerwowano w budżecie 35 mln zł, z czego 29,5 mln, czyli 84,3 proc. sumy, miało pochodzić z budżetu UE. System miał być ukończony do końca tego roku, ale już dziś wiadomo, że nie powstanie wcześniej niż przed końcem 2019 r.

Wbrew oczekiwaniom Unii, która od opracowania map uzależniła wypłatę 12 mld zł w perspektywie finansowej 2014–2020, nie odzwierciedlają one faktycznych potrzeb zdrowotnych mieszkańców – uznała NIK. Mimo to udało się uniknąć niegospodarnych i niecelowych wydatków współfinansowanych z budżetu UE. Komisja Europejska nie zakwestionowała żadnego z wniosków, które spełniały wymogi formalne.

Opinia

Marcin Pakulski, były prezes NFZ, specjalista zdrowia publicznego

Zawiodła metodologia. Przy tego rodzaju dokumentach, prócz suchych danych liczbowych, trzeba uwzględnić kryteria jakościowe. Sama liczba łóżek powie nam niewiele. Inaczej wykorzystuje się nowe łóżka na oddziale z nowoczesnym sprzętem, a inaczej łóżka z lat 80. w stuletnim budynku. Istotne jest finansowanie świadczeń w danym szpitalu – nawet najlepszy sprzęt i najlepiej wyszkolony zespół nie wykona procedur wysokospecjalistycznych, gdy nie ma na nie środków. I najważniejsze: mapy powinny być żywym, stale aktualizowanym dokumentem, uwzględniającym prognozy demograficzne. Powinny dawać sygnał inwestorom, zarówno publicznym, czyli samorządom, jak i prywatnym, że za 10 lat będzie zapotrzebowanie na łóżka internistyczne albo udarowe, by mogły w nie zainwestować.

Mapy potrzeb zdrowotnych miały dostosować liczbę łóżek i oddziałów szpitalnych do rzeczywistych potrzeb mieszkańców. I ograniczyć bezsensowne inwestycje oraz wydatki. Zamiast tego wprowadziły jeszcze większy chaos. Wszystko przez to, że tworząc mapy potrzeb zdrowotnych, pracownicy Ministerstwa Zdrowia korzystali z niekompletnych bądź przestarzałych danych zawartych w rejestrach. I tak mapy na rok 2016 oparte były na wynikach z lat 2012–2013. Efekt? W części województw w ogóle nie zapewniono dostępu do leczenia części schorzeń.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sądy i trybunały
Rosati: Manowska blokuje posiedzenie Trybunału Stanu
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Sądy i trybunały
Jest nowy prezes sądu w Olsztynie. W miejsce Macieja Nawackiego
Prawnicy
Prokurator Ewa Wrzosek: Nie popełniłam żadnego przestępstwa
Prawnicy
Rzecznik dyscyplinarny adwokatów przegrał w sprawie zgubionego pendrive'a