Czego dotyczył spór
W styczniu 2015 r. do kierownika urzędu stanu cywilnego wpłynął wniosek o zmianę nazwiska. Wnioskodawczyni nosi nazwisko ojca, z którym utrzymuje sporadyczne kontakty. Jej matka ponownie wyszła za mąż i przyjęła nazwisko męża. Kobieta chce zmienić swoje nazwisko, ponieważ łączy ją więź emocjonalna z osobą tej samej płci, która je nosi.
Kierownik odmówił zmiany nazwiska. W jego ocenie dowody potwierdzają, że kobieta prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z kobietą, której nazwisko chce przyjąć. Okoliczności potwierdzają też brak więzi z ojcem. Jednak zdaniem urzędnika ocena, czy istnieją ważne powody do zmiany nazwiska, nie może wynikać jedynie z subiektywnego przekonania osoby żądającej zmiany. Musi też sprostać zobiektywizowanym i zracjonalizowanym kryteriom oceny.
Nazwisko jest jednym z elementów identyfikujących osobę i składa się na jej stan cywilny. Wskazuje na pochodzenie od określonych rodziców i dlatego powinno być stabilne. Jest to trwały atrybut człowieka, prawnie mu przypisany przez zarejestrowanie w aktach stanu cywilnego. Podstawą zmiany nazwiska powinny być okoliczności szczególne, a nawet nadzwyczajne. Chęć noszenia nazwiska osoby uznanej przez stronę za osobę bliską nie może być podstawą jego zmiany. Wojewoda nie uwzględnił odwołania kobiety i sprawa trafiła na wokandę.
Rozstrzygnięcie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi przyznał rację urzędnikom. Po analizie przepisów zgodził się, że ustawodawca jako zasadę przyjął względną stabilizację imion i nazwisk. Dopuścił dokonanie ich zmiany w trybie administracyjnym wyłącznie z ważnych powodów. Co prawda katalog ważnych powodów uzasadniających zmianę imienia lub nazwiska nie jest zamknięty. Ponadto sformułowanie „ważne powody" jest zwrotem nieostrym, którego interpretację pozostawiono organom orzekającym w sprawie. W ocenie WSA rozstrzygnięcie, czy zachodzą ważne powody uzasadniające uwzględnienie wniosku, wymagało zatem wyważenia z interesu społecznego oraz interesu wnioskodawczyni.
W ocenie sądu ustawodawca przesądził, że sama wola danej osoby, aby zmianie uległo jej imię lub nazwisko, i jej subiektywne przekonanie nie jest wystarczającą przesłanką dokonania zmiany. Imię i nazwisko spełnia bowiem w zorganizowanym społeczeństwie istotną funkcję identyfikacyjną i porządkującą. Aby taką funkcję mogło spełniać, dane te musi cechować pewność i stabilność.
