Fundusz Dróg Samorządowych: rusza nabór wniosków

Wojewodowie ogłaszają pierwsze nabory na wnioski o dofinansowanie inwestycji drogowych z Funduszu Dróg Samorządowych. Gminy i powiaty mogą ubiegać się o dopłatę do wysokości 80 proc. kosztów inwestycji.

Publikacja: 02.04.2019 06:40

Fundusz Dróg Samorządowych: rusza nabór wniosków

Foto: Adobe Stock

Wsparcie jest możliwe na podstawie ustawy z 23 października 2018 r. o Funduszu Dróg Samorządowych (FDS), który jest państwowym funduszem celowym. Oznacza to, że jego środki mogą być wydawane tylko na ściśle określone cele. Takimi celami są: zadania gminne i powiatowe polegające na budowie, przebudowie lub remoncie dróg należących do takich jednostek samorządu terytorialnego oraz takie działania odnoszące się do mostów znajdujących się w ciągach dróg lub dróg o znaczeniu obronnym będące we właściwości gmin, powiatów i województw.

Czytaj także: Nowe prawo 2019: budżet Funduszu Dróg Samorządowych

Podział środków

Dysponentem funduszu jest minister właściwy do spraw transportu, który dokonuje podziału środków na zasadach wskazanych w ustawie i przekazuje je do dyspozycji wojewodów. Wojewoda wypłaca środki gminom i powiatom na zadania związane z inwestycjami drogowymi, z kolei minister wypłaca środki przeznaczone na zadania mostowe i drogi o znaczeniu obronnym.

Jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymać dofinansowanie rzędu 80 proc. kosztów inwestycji (75 proc. kosztów jeżeli czas jej realizacji jest krótszy niż rok) oraz 80 proc. kosztów zadania mostowego. Jednostki samorządu terytorialnego nie mogą przeznaczać na wydatki związane z takim dofinansowaniem środków własnych pochodzących z budżetu państwa lub dofinansowania z środków unijnych. Wypłaty pochodzące z FDS czynione przez wojewodę lub ministra nie są dotacjami w rozumieniu ustawy o finansach publicznych.

Wszczęcie procedury

Nabór wniosków na dofinansowanie w danym województwie odbywa się raz na rok kalendarzowy i prowadzony jest przez wojewodów. Wojewoda rozpoczyna nabór po otrzymaniu informacji o podziale środków od dysponenta funduszu. Procedura rozpoczyna się w momencie zamieszczenia ogłoszenia o naborze na BIP właściwego wojewody. Jeżeli na skutek takiego naboru nie zostaną rozdysponowane wszystkie środki będące w dyspozycji wojewody ten będzie mógł w ciągu roku zarządzić kolejny nabór celem wydania pozostałej kwoty.

Wnioski o uzyskanie dofinansowania mogą być składane przez zarządców właściwych dróg. Taki wniosek musi zawierać m.in. przewidywany koszt inwestycji, czas jej realizacji oraz wskazywać terminy dokonywania wypłat na rzecz wnioskodawcy, ponadto musi spełniać wymogi formalne przewidziane w ustawie. Czas na złożenie wniosku wynosi 30 dni od dnia publikacji odpowiedniego ogłoszenia. Złożenie wniosku po terminie skutkuje pozostawieniem takowego bez rozpoznania.

Decyduje komisja

Oceny wniosków dokonuje powołana przez wojewodę komisja, w skład której wchodzą przedstawiciele wojewody, przedstawiciel właściwego organu GDDKiA, policji i nadzoru budowlanego. Oceniając wnioski komisja kieruje się koniecznością wyrównywania potencjału społeczno-gospodarczego, koniecznością poprawy jakości życia mieszkańców i zapewnienia spójności terytorialnej na obszarze województwa. Ponadto bierze pod uwagę:

? poprawę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego;

? zapewnienie spójności sieci dróg publicznych;

? podnoszenie standardów technicznych dróg powiatowych i dróg gminnych oraz zachowanie jednorodności sieci dróg powiatowych i dróg gminnych pod względem spełniania tych standardów;

? zwiększenie dostępności transportowej jednostek administracyjnych;

? poprawę dostępności terenów inwestycyjnych.

W trakcie pracy w wypadku stwierdzenia, że wniosek zawiera oczywiste omyłki lub braki formalne komisja wzywa wnioskodawcę w terminie 7 dni do usunięcia takich uchybień. Z kolei w wypadku zaistnienia wątpliwości co do treści wniosku komisja może zwrócić się do wnioskodawcy o udzielenie informacji lub wyjaśnień w wyznaczonym terminie.

List zadań

Efektem pracy komisji jest sporządzenie listy zadań gminnych i powiatowych rekomendowanych do uzyskania dofinansowania z FDS. Lista zawiera oznaczenie wysokości dofinansowania dla poszczególnych, rekomendowanych zadań.

Wojewoda przekazuję listę rekomendowanych zadań ministrowi właściwemu ds. transportu celem dalszej weryfikacji. Minister analizuje prawidłowość sporządzonych przez wojewodów list pod względem:

? ich zgodności z wysokością środków przeznaczonych w planie finansowym Funduszu załączonym do ustawy budżetowej na dany rok albo do projektu tej ustawy na dofinansowanie zadań powiatowych oraz zadań gminnych, z uwzględnieniem podziału środków na poszczególne województwa;

? zgodności proponowanych kwot dofinansowania poszczególnych zadań powiatowych oraz zadań gminnych.

W wypadku stwierdzenia nieprawidłowości minister wzywa wojewodę do ich usunięcia w terminie 7 dniu. Po zakończeniu analizy minister przedstawia listę do ostatecznego zatwierdzenia prezesowi rady ministrów.

Po otrzymaniu listy premier może jeszcze dokonać zmian na liście lub wskazać nowe projekty przeznaczone do dofinansowania. Dokonując takich poprawek prezes rady ministrów musi kierować się poprawą dostępności komunikacyjnej obszarów o niższej zamożności, wyrównywaniem szans rozwojowych regionów i budowanie spójności terytorialnej kraju lub zgodnością z programami realizowanymi przez Radę Ministrów. Następnie organ dokonuje ostatecznego zatwierdzenia listy. Podstawą do uzyskania dofinansowania jest zamieszczenie wnioskodawcy na zatwierdzonej liście. Na podstawie listy sporządzany jest harmonogram (w układzie miesięcznym), który premier przekazuje dysponentowi funduszu.

Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego do postępowań w sprawach o uzyskanie dofinansowania z FDS jest ograniczone. Przepisów procedury administracyjnej nie stosuje się do składania wniosków i ich oceny, ustalania list i wprowadzania zmian na listach. Oznacza to, że przynajmniej formalnie rozstrzygnięcia zapadłe w takim postępowaniu nie będą miały charakteru decyzji administracyjnej.

Wypłata na podstawie umowy

Środki z FDS są wypłacane wnioskodawcy na podstawie umów zawartych między nim i właściwym wojewodą. Elementy przedmiotowe takiej umowy zostały wskazane w art. 28 ust. 4 ustawy o FDS. Prawodawca zastrzegł, że wydłużenie terminu realizacji na skutek zmiany umowy możliwe jest wyłącznie z przyczyn obiektywnych. Po wykonaniu umowy na wnioskodawcy spoczywa obowiązek jej rozliczenia, który ten musi wykonać w terminie 60 dni. Ponadto jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zawarcia umowy wnioskodawca nie ogłosi przetargu na realizację dofinansowanego zadania lub nie rozpocznie robót budowlanych (jeżeli takowe nie wymagają rozpisania przetargu), to umowa wygasa z mocy prawa.

Z mocy prawa na wnioskodawcy spoczywają obowiązki związane z uzyskaniem dofinansowania. Jednostka samorządu terytorialnego, która otrzymała dofinansowanie musi wyodrębnioną ewidencję księgową dla środków otrzymanych z FDS i wydatków z nich finansowanych, przekazywać rozliczenia dofinansowania w zakresach rzeczowym i finansowym w terminie określonym w umowie. Rozliczenie podlega zatwierdzeniu przez wojewodę w terminie 30 dni od otrzymania go od wnioskodawcy. Z kolei wojewoda do dnia 31 stycznia każdego kolejnego roku kalendarzowego przedstawia ministrowi właściwemu ds. transportu zbiorcze sprawozdanie ze wszystkich projektów, które uzyskały dofinansowanie w województwie.

Kontrola wojewody

Gminy i powiaty, które uzyskały dofinansowanie muszą się liczyć z ryzykiem przeprowadzenia przez wojewodę kontroli sposobu i terminowości wykonania zadania lub obowiązków związanych z  uzyskaniem dofinansowania. W wypadku stwierdzenia nieprawidłowości wojewoda w formie decyzji administracyjnej może nakazać zwrotu pobranych z FDS środków wraz z karnymi odsetkami. Od takiej decyzji przysługuje odwołanie do ministra właściwego ds. transportu, do takiego trybu stosuje się przepisy k.p.a.

Ważne!

Ustawa przewiduje oddzielny tryb naboru wniosków na zadania mostowe. W przypadku zadań mostowych nabór ogłasza i przyjmuje wnioski minister właściwy ds. transportu, jest on prowadzony corocznie od 1 stycznia do 31 marca każdego roku.

Podstawa prawna: Ustawa z 23 października 2018 r. o Funduszu Dróg Samorządowych (DzU poz. 2161 ze zm.)

Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 2077 ze. zm.)

dr Aleksander Jakubowski Katedra Prawa i Postępowania Administracyjnego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Warszawski

Wszelkie rozwiązania, które realnie i w sposób zrównoważony będą sprzyjać rozwojowi i modernizacji infrastruktury drogowej, mostowej i obronnej zasługują na aprobatę. Mają one nie tylko przełożenie na gospodarkę, ale i spójność kraju; dotyczy to zwłaszcza rozbudowy infrastruktury mostowej. Realizację zadań w tym zakresie przewiduje nowa ustawa o Funduszu Dróg Samorządowych.

Z perspektywy administratywistycznej należy zwrócić uwagę na dwa jej aspekty. Pierwszy aspekt, to wielopodmiotowy system przyznawania dotacji, w który zaangażowano liczne organy: wojewodę, ministra właściwego ds. transportu, prezesa rady ministrów, GDDKiA, Policję czy organy nadzoru budowlanego. Wskazanie prezesa Rady Ministrów jako podmiotu ostatecznie zatwierdzającego listę projektów przeznaczonych do finansowania może być odczytywane zarówno merytorycznie – jako rozwiązanie gwarantujące pełną spójność inwestycji z perspektywy krajowej i polityki rządowej – jak i politycznie – świadcząc o randze zadań finansowanych z Funduszu i znaczenia, jakie przykłada do ich realizacji rząd, a ponadto czyniąc premiera adresatem próśb jednostek samorządu terytorialnego. Oczywiście, trudno też pominąć fakt, że ogłoszenie listy takich inwestycji przez Premiera jest okazją do kształtowania pozytywnego wizerunku rządu i popierającej go większości parlamentarnej.

Drugi aspekt, na który warto zwrócić uwagę, to okoliczność zasadniczo wyłączenia stosowania w sprawach przyznawania dofinansowania na gruncie wskazanej ustawy przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, mimo że postępowania w tych sprawach mają oczywiście administracyjny charakter. Jest to kolejny przykład dekodyfikacji postępowania administracyjnego. Prowadzi to do dość kuriozalnych wniosków. Skoro bowiem do procedury udzielania dofinansowania zadań powiatowych oraz zadań gminnych ze środków Funduszu i do procedury udzielania dofinansowania zadań mostowych ze środków Funduszu – „nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2018 r. poz. 2096), z wyjątkiem przepisów dotyczących doręczeń i sposobu obliczania terminów", a do procedury udzielania finansowania na zadania obronne ze środków Funduszu nie stosuje się przepisów tego Kodeksu w ogóle, to oznacza to, że racjonalny ustawodawca wyłączył stosowanie również ujętych w nim zasad ogólnych czy przepisów gwarantujących bezstronność pracownika.

Powstaje pytanie, czy taki zabieg był celowy czy bezrefleksyjny. Innymi słowy, czy ustawodawca chciał, aby w tych sprawach organy prowadziły postępowanie w sposób niebudzący zaufania jego uczestników do władzy publicznej i nie kierowały się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania (skoro wyłączył stosowanie art. 8 § 1 Kodeksu)? Czy ustawodawca chciał, aby sprawy te załatwiali także urzędnicy, co do których bezstronności wystąpią uzasadnione wątpliwości (skoro wyłączył stosowanie art. 24 Kodeksu)? Czy wolą ustawodawcy było, aby zaangażowane organy administracji publicznej zbierały i rozpatrywały wnioski w sposób wybiórczy i niewyczerpujący (skoro nie stosuje się art. 77 § 1 Kodeksu)? Co więcej, wyłączenie stosowania Kodeksu postępowania administracyjnego obejmuje także jego art. 6 i art. 7, nakazujące organom działać na podstawie przepisów prawa i stać na straży praworządności. Skoro ustawodawca nie zdecydował się wprowadzić dla tych przepisów wyjątku, tak jak uczynił to w ustawie w dwóch kategoriach spraw dla przepisów o doręczeniach i sposobie obliczania terminów, to konsekwentnie uznać należy, że albo nie chce, aby były one stosowane, albo mamy do czynienia z niechlujstwem ustawodawczym i z lekceważącym podejściem do przepisów proceduralnych. Konsekwencją tego jest jednak częściowa niekonstytucyjność art. 27, art. 35 i art. 39 ust. 3 ustawy o Funduszu Dróg Samorządowych. W zakresie bowiem, w jakim przepisy te wyłączają po stronie organów wynikający z art. 6 i art. 7 k.p.a. obowiązki działania legalnego i praworządnego, są niezgodne z art. 7 Konstytucji. Wyraźnie stanowi on, że „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa", a obowiązku tego przepis ustawy wyłączyć nie mogą. Odnotować wypada, że w innym przypadku i obowiązek stosowania przez organy przepisów samej ustawy o Funduszu Dróg Samorządowych stanąłby pod znakiem zapytania. Z tych względów zalecić należy większą uwagę i roztropność przy odstępowaniu przez prawodawcę od stosowania reżimu Kodeksu postępowania administracyjnego, gdyż nieumiejętne przeprowadzenie tego zabiegu prowadzić może do absurdalnych i niekonstytucyjnych rezultatów.

Wsparcie jest możliwe na podstawie ustawy z 23 października 2018 r. o Funduszu Dróg Samorządowych (FDS), który jest państwowym funduszem celowym. Oznacza to, że jego środki mogą być wydawane tylko na ściśle określone cele. Takimi celami są: zadania gminne i powiatowe polegające na budowie, przebudowie lub remoncie dróg należących do takich jednostek samorządu terytorialnego oraz takie działania odnoszące się do mostów znajdujących się w ciągach dróg lub dróg o znaczeniu obronnym będące we właściwości gmin, powiatów i województw.

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Prawo w Firmie
Trudny państwowy egzamin zakończony. Zdało tylko 6 osób
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Reforma TK w Sejmie. Możliwe zmiany w planie Bodnara