Zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) prowadzenie obrad rady gminy należy do zadań przewodniczącego rady. Prowadzenie obrad obejmuje m.in.: otwarcie i zamknięcie sesji rady, stwierdzenie prawomocności obrad, otwarcie i zamknięcie dyskusji nad kolejnymi punktami porządku obrad, udzielanie i odbieranie głosu, przeprowadzanie głosowań (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 sierpnia 2013 r., sygn. II OSK 1458/13, ONSAiWSA 2015/ 1/11). Przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich zadań wiceprzewodniczącego. W razie nieobecności przewodniczącego i niewyznaczenia wiceprzewodniczącego, zadania przewodniczącego wykonuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem.
Czytaj także: Przewodniczący rady gminy - czy można przyznać mu dodatkowe kompetencje
Przykład:
Załóżmy, że rada gminy ma tylko jednego wiceprzewodniczącego (zgodnie z art. 19 ust. 1 u.s.g. może mieć od jednego do trzech wiceprzewodniczących), a przewodniczący rady jest nieobecny i nie wyznaczył wiceprzewodniczącego do wykonywania swoich zadań. W tej sytuacji jedyny wiceprzewodniczący przejmuje z mocy prawa, podczas nieobecności przewodniczącego, wszystkie jego zadania.
Nie ma przy tym znaczenia, czy przyczyna nieobecności ma charakter obiektywny (np. siła wyższa) czy subiektywny (nieobecność zawiniona przez przewodniczącego). Gdyby jednak przewodniczący był na sali obrad, to ten wiceprzewodniczący nie mógłby prowadzić zamiast niego obrad rady (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 20 października 2016 r., sygn. II SA/Go 404/16, LEX nr 2150942).
Skutki odwołania lub rezygnacji
W myśl art. 19 ust. 4 u.s.g. odwołanie przewodniczącego (wiceprzewodniczącego) może nastąpić na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady gminy. Potrzebna jest do tego uchwała rady, podjęta bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Bezwzględna większość głosów oznacza co najmniej o jeden głos więcej od sumy pozostałych ważnie oddanych głosów, to znaczy przeciwnych i wstrzymujących się (por. np. wyrok WSA w Poznaniu z 11 maja 2011 r., sygn. II SA/Po 188/11, LEX nr 795690). W wyroku WSA w Krakowie z 13 lutego 2017 r. (sygn. III SA/Kr 1700/16, LEX nr 2226399) zwrócono uwagę, że nie ma podstaw prawnych, aby po prawidłowym zwołaniu sesji przez przewodniczącego rady oraz podjęciu przez radę skutecznej uchwały o odwołaniu przewodniczącego, dalsze prowadzenie obrad rady można było powierzyć innej osobie niż wiceprzewodniczący.
