Czego dotyczy spór
Pod koniec marca 2015 r. wojewoda zaskarżył do sądu administracyjnego dwa postanowienia regulaminu rady gminy, stanowiącego załącznik do statutu uchwalonego w maju 2011 r.
Domagając się ich unieważnienia, wojewoda wskazał, że zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym radni mogą tworzyć kluby działające na zasadach określonych w statucie gminy. Ustawa nie określa żadnych zasad ich tworzenia, odsyłając w całości do rozwiązań statutowych. Zdaniem organu nadzoru regulacja w statucie powinna zatem określać zadania i kompetencje klubów, a także wzajemne stosunki pomiędzy klubami a radą i jej organami wewnętrznymi. Przy czym statusu prawnego klubów nie można utożsamiać ze statusem komisji rady.
Tymczasem rada gminy w statucie zasad tworzenia i funkcjonowania klubów radnych postanowiła, że warunkiem ich utworzenia jest zadeklarowanie w nim udziału przez co najmniej pięciu radnych. A także że kluby podlegają rozwiązaniu uchwałą rady, gdy liczba ich członków spadnie poniżej pięciu.
Zdaniem wojewody, wprowadzając regulacje o charakterze ustrojowym, rada gminy nie może naruszać przepisów Konstytucji RP oraz innych ustaw. Przy ustaleniu zasad działania klubów radnych powinna mieć na względzie wyrażoną w art. 58 ust. 1 Konstytucji RP zasadę wolności zrzeszania się, która w tym przypadku musi być rozumiana jako wolność zakładania klubów i zrzeszania się w nich przez radnych.
Zdaniem skarżącego ustanawianie progów liczbowych na bardzo wysokim poziomie, w praktyce uniemożliwiających tworzenie i funkcjonowanie klubów radnych, dezawuuje wolność zrzeszania się.
