20 lipca weszły w życie zmiany w kodeksie wyborczym

Znowelizowane przepisy rozszerzyły krąg osób mogących pełnić funkcję urzędnika wyborczego. Skrócono także procedury w sprawach skarg na postanowienia Państwowej Komisji Wyborczej dotyczących podziału na okręgi wyborcze.

Publikacja: 31.07.2018 06:50

20 lipca weszły w życie zmiany w kodeksie wyborczym

Foto: AdobeStock

Wprowadzone zmiany wynikają z ustawy z 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw (dalej nowelizacja). Zmodyfikowano nią m.in. ustawy: o samorządzie gminnym, o referendum lokalnym oraz o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych.

Czytaj także: Sejm przyjął nowelizację kodeksu wyborczego

Termin lokalnych wyborów lub referendum

W nowelizacji zastrzeżono, że:

? wyborów do organów jednostek pomocniczych gminy (np. sołectw, dzielnic, osiedli),

? wyborów do organów jednostek niższego rzędu w ramach jednostki pomocniczej oraz

? referendum lokalnego

nie można zarządzić na dzień, na który zarządzono wybory: do Sejmu i Senatu, Prezydenta RP, do Parlamentu Europejskiego, do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego lub wójtów (burmistrzów, prezydentów miast).

Zakaz łączenia wyborów lokalnych z ogólnokrajowymi nie dotyczy wyborów do rad dzielnic m.st. Warszawy. Lokalne wybory lub referendum można także przeprowadzić łącznie z:

? uzupełniającymi wyborami do Senatu,

? przedterminowymi, uzupełniającymi lub ponownymi wyborami do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego bądź wyborami do nowego organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, a także przedterminowymi lub ponownymi wyborami wójta.

Urzędnicy wyborczy

Po zmianach, na urzędników wyborczych można powołać:

? nie tylko pracowników urzędów obsługujących organy administracji rządowej, samorządowej lub jednostek im podległych bądź przez nie nadzorowanych (tak jak dotychczas), ale także

? inne osoby mające co najmniej 5-letni staż pracy w tych urzędach lub ich jednostkach (co stanowi nowe rozwiązanie).

Zachowano wymóg przewidujący, że urzędnicy wyborczy muszą mieć wykształcenie wyższe.

Tak, jak dotychczas urzędnicy wyborczy są powoływani dla obszaru danej gminy w liczbie niezbędnej do zapewnienia prawidłowego i sprawnego funkcjonowania obwodowych komisji wyborczych, na okres 6 lat. Przyjęto także, że – w razie zagrożenia sprawnego funkcjonowania obwodowych komisji wyborczych – szef Krajowego Biura Wyborczego (dalej KBW) może powierzyć, nie dłużej niż na czas danych wyborów, wykonywanie funkcji urzędnika wyborczego osobie niespełniającej wymogów dotyczących miejsca pracy i miejsca zamieszkania, mających zastosowanie do urzędnika powoływanego na 6 lat.

Czytaj także: Nowelizacja kodeksu wyborczego wchodzi w życie

Przykład:

W każdej gminie działają urzędnicy wyborczy powoływani przez szefa KBW. Zasadą jest powoływanie ich na 6 lat. W przypadku osoby powołanej na 6 lat obowiązują m.in. następujące zakazy:

? nie może ona wykonywać funkcji urzędnika wyborczego w gminie, na obszarze której ma miejsce zatrudnienia,

? urzędnikiem wyborczym nie może być osoba ujęta w stałym rejestrze wyborców objętym zakresem działania tego urzędnika (zakaz ten nie dotyczy miast na prawach powiatu).

Nowelizacją dopuszczono jednak powoływanie urzędników wyborczych tylko na czas danych wyborów. W takim przypadku urzędnikiem może zostać także osoba zatrudniona w danej gminie bądź ujęta w jej stałym rejestrze wyborców.

Przyjęto fakultatywność zawierania porozumień między szefem KBW a właściwym miejscowo wójtem w sprawie obsługi urzędnika wyborczego przez gminę. Dodano regulację stwierdzającą, że zapewnienie przez wójta obsługi i warunków pracy umożliwiających prawidłowe wykonywanie zadań przez urzędników wyborczych jest zadaniem zleconym gminy, czyli finansowanym z budżetu państwa.

Podział na okręgi wyborcze

Na ustalenia rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa w sprawach okręgów wyborczych przysługuje obecnie skarga do komisarza wyborczego, a od postanowienia komisarza wyborczego odwołanie do Państwowej Komisji Wyborczej (dalej PKW). Zgodnie z ustawą o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych, na orzeczenie PKW można było wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Od orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przysługiwała skarga kasacyjna do NSA. Nowelizacją uproszczono tryb rozpatrywania skarg na postanowienia PKW w sprawach okręgów wyborczych przez eliminację szczebla wojewódzkich sądów administracyjnych. Po zmianach, na postanowienie PKW przysługuje skarga bezpośrednio do NSA, w terminie 3 dni od daty podania tego postanowienia do publicznej wiadomości.

W nowelizacji przyjęto, że do ustalenia terminu złożenia skargi do komisarza wyborczego, odwołania do PKW i skargi do NSA stosuje się odpowiednio art. 9 kodeksu wyborczego, w którym przewidziano m.in., że:

? ilekroć jest mowa o upływie terminu do wniesienia skargi czy odwołania należy rozumieć przez to dzień ich złożenia organowi wyborczemu bądź w sądzie, przy czym

? jeżeli koniec terminu przypada na sobotę albo na dzień ustawowo wolny od pracy, to termin upływa pierwszego roboczego dnia po tym dniu (odesłanie do art. 9 kodeksu wyborczego ma zastosowanie do skarg na postanowienia PKW podane do publicznej wiadomości po wejściu w życie nowelizacji).

NSA rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym w składzie 3 sędziów, nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jej wniesienia. Od orzeczenia NSA nie przysługuje środek prawny. NSA ma 5 dni na uzasadnienie tego orzeczenia.

Przykład:

Załóżmy, że postępowanie w sprawie ze skargi na postanowienie PKW nie zostało zakończone przed wejściem w życie nowelizacji. W przepisach przejściowych zawartych w nowelizacji przewidziano, że taka sprawa podlega rozpoznaniu przez NSA zgodnie z nowymi regulacjami.

Od 1 stycznia 2019 r. podział gminy na stałe obwody głosowania, a także tworzenie okręgów wyborczych będzie należeć do kompetencji komisarza wyborczego. Na postanowienie komisarza wyborczego będzie przysługiwać skarga do PKW, a na postanowienie PKW skarga do NSA. Od orzeczenia NSA nie będzie przysługiwać środek prawny.

Pozostałe zmiany

Nowelizacją wprowadzono także zmiany polegające na:

? ustanowieniu obowiązku prowadzenia przez PKW wykazu osób, które w związku z postępowaniem lustracyjnym utraciły bierne prawo wyborcze,

? rezygnacji z wymogu przeprowadzania transmisji z lokalu wyborczego oraz

? zniesieniu wyłącznej właściwości komisji wyborczych przystosowanych do potrzeb niepełnosprawnych wyborców w sprawach głosowania korespondencyjnego.

Tak jak dotychczas, wydając orzeczenie stwierdzające fakt złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, sąd orzeka utratę prawa wybieralności: w wyborach do Sejmu, Senatu i Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach powszechnych organu i członka organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organu jednostki pomocniczej jednostki samorządu terytorialnego, której obowiązek utworzenia wynika z ustawy, na okres od 3 do 10 lat. Nowelizacją zobowiązano prezesa sądu do niezwłocznego przesłania prawomocnego orzeczenia o utracie prawa wybieralności do PKW. Po zmianach, do zadań PKW należy m.in. prowadzenie wykazu osób, wobec których sąd prawomocnie orzekł o utracie biernego prawa wyborczego w związku ze złożeniem niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego oraz udostępnianie danych o tych osobach właściwym komisjom wyborczym dokonującym rejestracji kandydatów w wyborach.

Nowelizacją uchylono przepisy kodeksu wyborczego o transmisji i nagrywaniu przebiegu prac obwodowych komisji wyborczych. W razie głosowania korespondencyjnego przez wyborców zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, koperty zwrotne będą przekazywane komisji obwodowej właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby niepełnosprawnej.

Podstawa prawna:ustawa z 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2018 r. poz. 1349)

Najważniejsze zmiany

Do zmian wprowadzonych nowelizacją należą m.in.: ? zakaz wyborów do organów jednostek pomocniczych gmin (np. sołectw, dzielnic) oraz referendów lokalnych w dniu, w którym odbywają się wybory ogólnokrajowe, ? przyjęcie, że w razie braku kandydatów na urzędników wyborczych spełniających ustawowe wymagania, szef Krajowego Biura Wyborczego może powierzyć wykonywanie obowiązków urzędnika wyborczego innej osobie - na czas danych wyborów oraz ? przyjęcie, że na postanowienia Państwowej Komisji Wyborczej w sprawach okręgów wyborczych przysługuje skarga bezpośrednio do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Nowelizacja weszła w życie 20 lipca 2018 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących rozpatrywania skarg na postanowienia komisarzy wyborczych w sprawach okręgów wyborczych, które wejdą w życie 1 stycznia 2019 r.

Wprowadzone zmiany wynikają z ustawy z 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw (dalej nowelizacja). Zmodyfikowano nią m.in. ustawy: o samorządzie gminnym, o referendum lokalnym oraz o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych.

Czytaj także: Sejm przyjął nowelizację kodeksu wyborczego

Pozostało 95% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona