Unia Europejska: Hiszpania w miejsce Polski

Korespondencja z Brukseli

Gdy wchodziliśmy do Unii, po kilku latach zyskaliśmy miano „nowej Hiszpanii". Tak jak ten kraj w okresie niedługo po akcesji do UE staliśmy się ważnym uczestnikiem unijnych inicjatyw. Proeuropejskie nastawienie, duże ambicje i popyt na unijne fundusze – to były nasze cechy wspólne.

Hiszpania w przeszłości miała swojego wysokiego przedstawiciela ds. polityki zagranicznej i dwóch przewodniczących Parlamentu Europejskiego.

Polska zaczęła od Jerzego Buzka na stanowisku szefa PE, potem Donald Tusk został przewodniczącym Rady Europejskiej. Polska hossa w UE zbiegła się w czasie z utratą znaczenia Hiszpanii, której najpierw zaszkodził niedoświadczony w sprawach europejskich premier Jose Zapatero, a potem – od 2008 roku – musiała zmagać się z głębokim kryzysem gospodarczym. Recesję ma już za sobą, premier Mariano Rajoy rządzi drugą kadencję i wyraźnie przyszedł czas na realizowanie europejskich ambicji.

Gdy znika planeta

Hiszpania jest w czwórce krajów (razem z Niemcami, Francją i Włochami), które wspólnie promują unię obronną. Ostatnio rząd w Madrycie przedstawił własną propozycję reformy strefy euro. A na szefa Eurogrupy kandyduje Luis de Guindos, hiszpański minister finansów z centroprawicowej Partii Ludowej. – Jeśli się okaże, że nie ma szans, bo socjaliści i liberałowie nie zgodzą się na kolejne wysokie unijne stanowisko dla chadeka, to wtedy będziemy zabiegać o stanowisko wiceprezesa Europejskiego Banku Centralnego – mówi nam nieoficjalnie wysoki rangą przedstawiciel rządu hiszpańskiego.

– Hiszpania jest ostatnio bardzo aktywna i wraca do europejskiej pierwszej ligi – mówi nam nieoficjalnie jeden z ważnych unijnych komisarzy. To element większych przetasowań w Unii, dla których jedną z przyczyn jest Brexit.

– Gdy we wszechświecie znika jedna planeta, to następuje zmiana równowagi. Tak samo jest w UE. Ubywa ważny kraj północy Europy, w sposób oczywisty więc równowaga przechyli się na południe – wyjaśnia komisarz.

Próżni nie będzie

W Brukseli trwa oczekiwanie na nowy układ sił, ale widać już wyraźnie, że Hiszpania będzie jego ważnym uczestnikiem. Sprzyja temu kilka okoliczności. Po pierwsze, sam Brexit. – Po odejściu tak ważnego kraju jak Wielka Brytania wytworzy się próżnia. I w naturalny sposób będzie ona wypełniona przez innych – mówi w rozmowie z „Rzeczpospolitą" Salvador Llaudes, ekspert Królewskiego Instytutu Elcano w Madrycie. Potwierdza odczucia polityków i dyplomatów w Brukseli: Hiszpania może i chce odgrywać teraz większą rolę w UE.

– Wyszliśmy z kryzysu, więc nasze propozycje dotyczące reformy UE, w tym strefy euro, są bardziej wiarygodne – wyjaśnia. Dla Hiszpanii członkostwo w UE to wiele pozytywnych skojarzeń: demokratyzacja po latach dyktatury generała Franco, modernizacja gospodarki, postęp społeczny, rządy prawa.

– Hiszpańskie partie i społeczeństwo są bardzo proeuropejskie. I szukają europejskich sposobów rozwiązywania swoich problemów w gospodarce czy dotyczących migracji. Hiszpania naturalnie więc będzie w gronie tych opowiadających się za większą integracją – wyjaśnia ekspert.

Drugim powodem wzrostu wagi Hiszpanii jest przekonanie, że w tych trudnych czasach Hiszpania jest jednak – z wyjątkiem problemu katalońskiego – ostoją stabilności w duchu europejskim. Siły eurosceptyczne praktycznie tam nie istnieją, a rząd ma kilka lat spokoju do następnych wyborów.