Sparaliżują Trybunał

Premier Beata Szydło zapowiedziała we wtorek w Sejmie opublikowanie w terminie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 3 grudnia (według jej współpracowników, przepisy dają na to 10 dni roboczych). – TK potraktowaliście jako bastion obrony waszego interesu i wpływu – zarzuciła opozycji.

Jak PiS zdobędzie ten bastion? Jeszcze w piątek Jarosław Kaczyński zapowiedział nowelizację ustawy o TK. Nazwał ją „naprawczą". – Powinna być wkrótce uchwalona – stwierdził w telewizji Republika, zastrzegając, że nie można wyjść poza „ograniczenia konstytucyjne".

Jego partii chodzi o to, aby tą nowelizacją wprowadzić w konstytucyjnym sądzie własne porządki, co nie udało się na podstawie wcześniejszych przepisów, które w kluczowych punktach zakwestionował Trybunał. Nowelizacja ma zawierać m.in. zasadę, że TK orzeka wyłącznie w pełnym składzie. Przy czym ów pełny skład definiowałaby nie jako dziewięciu (jak dziś), ale od 11 do 15 sędziów.

– Chcemy naprawić wszystko, co jest problemem, na przykład funkcjonowanie Trybunału w większym bądź mniejszym składzie – tłumaczy szef Klubu Parlamentarnego PiS Ryszard Terlecki.

Taka zmiana miałaby dwa skutki. Pierwszy taki, że prezes TK prof. Andrzej Rzepliński będzie się musiał ugiąć i uznać za pełnoprawnych sędziów piątkę prawników wybranych do Trybunału przez PiS w kontrowersyjny prawnie sposób. Jeśli tego nie zrobi, TK przestanie działać, jako że w tej chwili liczy tylko dziesięciu sędziów. Do tej pory Rzepliński nie uznał nominatów PiS za pełnoprawnych sędziów. Przyznał im jedynie status pracowników i zapewnił miejsca do pracy.

Poza tym, nawet jeśli włączy prawników z nadania PiS do sądzenia, to zasada rozstrzygania spraw w pełnym składzie i tak sparaliżuje Trybunał. Do TK trafia masa skarg i tylko możliwość sądzenia w składach trzy- i pięcioosobowych chroni go przed niewydolnością.

W zanadrzu PiS ma jeszcze jeden pomysł – wprowadzenie zasady, że Trybunał rozpatruje wszystkie skargi w kolejności ich składania. To ubezwłasnowolni Rzeplińskiego, bo wedle obecnych przepisów to on kieruje wokandą i ma prawo przesuwać na czoło sprawy, które uważa za kluczowe.

Wprowadzenie chronologii jest logiczne z punktu widzenia władzy – oznacza bowiem, że wszelkie skargi złożone na ustawy autorstwa PiS będą rozpatrzone za kilka lat. W praktyce wyeliminuje to Trybunał z doraźnej kontroli władzy i wymuszania na niej korekt w prowadzonej polityce.

Spekuluje się też, że PiS może wprowadzić w nowelizacji jeszcze inne rozwiązania, które miałyby utrudnić pracę TK. Chodzi m.in. o wprowadzenie mniejszości blokującej – grupy sędziów, która miałaby prawo blokować orzeczenia, z którymi się nie zgadza. To także pomysł pisany pod sędziów wskazanych przez PiS.

Kluczowe jest to, że Jarosław Kaczyński zamierza przeprowadzić nowelizację w ekspresowym tempie. W najbliższych dniach miałby ją przegłosować Sejm i szybko podpisać prezydent. Nasi rozmówcy twierdzą, że ustawa nie będzie zawierać vacatio legis, więc wejdzie w życie w momencie ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Tym razem – w odróżnieniu od niekorzystnego dla PiS orzeczenia Trybunału w sprawie wyboru sędziów TK – publikacja ma być natychmiastowa.

– Tyle narosło wokół Trybunału konfliktów, sporów, niejasności, pretensji, zarzutów, uwag, że uznaliśmy, że to będzie najlepsza droga, żeby to rozstrzygnąć – przekonuje Terlecki. Według niego konflikt powinien zostać zakończony do świąt Bożego Narodzenia.