Cipras mi mówi: jestem ateistą

– Przed kryzysem każdy młody człowiek chciał tu dostać posadę w sektorze publicznym. Teraz to niemożliwe, trzeba myśleć o zatrudnieniu w firmie prywatnej, a najlepiej tworzyć coś samemu. Na wyspie takiej jak nasza to łatwiejsze – podkreśla w rozmowie z „Rzeczpospolitą" Dimitris Lianos, wiceburmistrz Naksos. Naksos to największa z 25 zamieszkanych wysp archipelagu Cyklad, pięć godzin drogą morską z Pireusu, głównego portu koło Aten.

Kryzys finansowy ukazał Grekom swoje oblicze dziewięć lat temu, gdy czołowe agencje ratingowe zaczęły szybko obniżać notowania kredytowe ich kraju, co oznaczało konieczność bolesnego zaciskania pasa.

Obowiązkowe ogłoszenia

– Zmienił się styl życia i to trwale. Ludzie mniej świętują – mówi mi Panajotis Karanikas, właściciel i redaktor naczelny gazety „Kikladiki". Trochę naiwnie skarży się na banki, które oferowały kredyty, nie wyjaśniając, jakie problemy wiążą się z ich spłacaniem. Pokazuje list, który właśnie dostał od jednego z banków. – I to nasze, greckie banki, też brały w tym udział – dodaje ze złością brodaty i misiowaty 54-latek. Ale, przyznaje, dostosował się do nowych warunków. Sprzedał do Pakistanu starą maszynę drukarską, która zajmowała spore pomieszczenie, za niewiele więcej, niż dostałby za nią w skupie złomu. I kupił drukarkę mieszczącą się na niewielkim stole. Teraz gazeta jest kolorowa, przedtem była czarno-biała.

Zrezygnował też z prowadzenia stacji benzynowej na przedmieściach stolicy Naksos, zwanej przez miejscowych Chora (występuje też pod nazwą Naksos). Przy niej miał redakcję, nowa jest bliżej centrum, koło głównej cerkwi. I tutaj wydaje swoją gazetę codzienną oraz prowadzi radio internetowe. Na Cykladach są tylko dwa dzienniki, drugi na wyspie Siros. I te obie gazety codzienne utrzymują się głównie z ogłoszeń publicznych. – Jest obowiązek drukowania takich ogłoszeń w dwóch dziennikach w danym regionie. To, że żyjemy dzięki nim, nie oznacza, że nie krytykujemy władz – zapewnia.

Nakład „Kikliadiki" to ledwie 300–350 egzemplarzy dziennie, przed kryzysem było 750. Mieszkańców jest na wyspie 20 tysięcy, a na wszystkich Cykladach 120 tys. W gazecie, która ma 16 stron, pracuje oprócz szefa czworo dziennikarzy. – A w ukazującym się raz na kilka dni dzienniku ustaw 60 osób, tak to nadal jest w sektorze publicznym. To i tak nic, bo telewizja zatrudniała niegdyś 80 ogrodników – śmieje się redaktor Karanikas.

Polityka wielka i mała

Politycznie podział wygląda tu tak: burmistrz i jego zastępca jest z konserwatywnej partii Nowa Demokracja, ale spośród polityków reprezentujących wyspy w greckim parlamencie trzech na czterech jest ze skrajnie lewicowej Syrizy, partii premiera Aleksisa Ciprasa. Ten czwarty poseł jest konserwatystą.

– Ludzie rozumieją, że Syriza nie spowodowała kryzysu, lecz poprzednie rządy, na przemian socjalistów z PASOK i konserwatystów z Nowej Demokracji, którzy nie myśleli o rozwoju gospodarczym, lecz o wydawaniu unijnych pieniędzy. To nie znaczy, że wszyscy popierają Ciprasa, podziały są silne – mówi mi Panajotis Stergiu, sekretarz miejscowej Syrizy. Ma 57 lat, zanim kilka lat temu zajął się zawodowo polityką, był listonoszem, codziennie jeździł po mieście i okolicach z przesyłkami. Wtedy nasłuchał się wielu skarg na polityków.

Miejscowa Syriza przedstawia wiele projektów – rozbudowy portu i lotniska czy inwestycji w energię wiatrową. – Ale burmistrz nas nie słucha, czeka, aż jego partia zwycięży w kraju. Domaga się czasem pieniędzy od ministerstw, ale potem nie dostarcza potrzebnych dokumentów – krytykuje Stergiu.

Wspomnienie o kempingach

Niezależnie od opcji politycznej wszyscy rozmówcy są zgodni: mieszkańcy Naksos mają szczęście, ich kryzys dotyka w znacznie mniejszym stopniu niż ateńczyków czy saloniczan. Tu można żyć z turystyki oraz rolnictwa i przetwórstwa, na wyspie produkuje się wiele serów, uprawia ekologiczne ziemniaki i warzywa.

– Z turystyki żyje teraz połowa rodzin, a trendy bardzo szybko się zmieniają, trzeba poprawiać jakość usług, inwestować, kilkanaście lat temu, gdy ja studiowałem na kierunku biznes hotelowy, dominowały kempingi, obecnie każdy chce mieć swoją łazienkę i różne atrakcje – mówi wiceburmistrz Lianos. W stolicy wyspy prawie wszystkie domy nadające się na wynajem zostały odnowione, pomalowane na biało. Miasteczko Chora to niskie budynki, niektóre mające kilkaset lat. Nie ma wielkich hoteli. Są tu plaże z jasnym piaskiem, atrakcyjne zwłaszcza dla rodzin z dziećmi.

Najwięcej turystów to Grecy z dużych miast, wśród obcokrajowców najliczniejsi są Francuzi i Skandynawowie. Liczba odpoczywających rośnie o 10, czy nawet więcej procent rocznie.