Izbę Dyscyplinarną trzeba zamrozić i zmienić prawo - prawnicy i politycy o zażegnaniu kryzysu

Małgorzata Manowska, I prezes SN, próbuje zażegnać kryzys, jaki powstał po wyroku TSUE z 15 lipca. W rozmowie z „Rzeczpospolitą" przekonuje, że jest gotowa odejść. Na razie czeka jednak na informacje od premiera. – To rząd jest odpowiedzialny za relacje z UE i wyrok był notyfikowany rządowi – podkreśla prezes Manowska.

Premier rozczarowany

Mateusz Morawiecki po słowach prof. Manowskiej potwierdza, że Izbę Dyscyplinarną czekają zmiany. – Nie spełniła oczekiwań moich i mojej formacji – oświadczył. Zmiany mają być w duchu dialogu z Brukselą i środowiskiem sędziowskim. Minister Zbigniew Ziobro mówi twardo: – Polska jest państwem suwerennym i nie ma zgody na naciski polityczne organów UE ani kolonialne traktowanie nas przez KE. – Organy Unii próbują nas pozbawić prawa decydowania o naszej suwerenności – dopowiada wiceminister Sebastian Kaleta. Sytuacja jest więc patowa. Czy jest szansa na zażegnanie konfliktu? Co trzeba zrobić, by móc myśleć o wyjściu z impasu? Zapytaliśmy prawników. Wiadomo, że łatwo nie będzie. Niemal wszyscy twierdzą, że na początek należy zamrozić Izbę Dyscyplinarną. A potem zmienić przepisy o ID i KRS.

Czytaj też: Małgorzata Manowska: Jestem gotowa odejść

Dariusz Zawistowski, prezes Izby Cywilnej SN, nie ma wątpliwości. – Trzeba niezwłocznie wykonać wyrok TSUE i postanowienie o zabezpieczeniu, które są adresowane do różnych polskich organów. Bez tego się nie obejdzie – uważa. A co potem? Szybko przystąpić do przygotowania zmian w przepisach. I to zarówno o ID, jak i o Krajowej Radzie Sądownictwa. Nie ma na to zbyt dużo czasu. Powód? Kadencja obecnej Rady kończy się w przyszłym roku i jeśli dojdzie do wyboru kolejnej Rady na podstawie wadliwych przepisów, to znów czekają nas kłopoty. – Tym bardziej że sposób powołania KRS jest jednym z zasadniczych powodów, dla których TSUE już wielokrotnie twierdził, że jest to podstawa do kwestionowania braku niezależności ID – zauważa prezes Zawistowski.

Potrzeba dyskusji

Niemal identyczny scenariusz kreśli sędzia SN Michał Laskowski, prezes Izby Karnej. – Powinno się natychmiast zamrozić Izbę Dyscyplinarną – uważa. I twierdzi, że powinna to zrobić I prezes SN stosownym zarządzeniem. Zaraz potem należy podjąć prace legislacyjne, najlepiej poprzedzone merytoryczną dyskusją. Oczywiście, zdaniem sędziego Laskowskiego, ich efekt musi odpowiadać wymogom, które precyzyjnie określił TSUE. O propozycjach zapowiedzianych przez prezes Manowską mówi, że są jednymi z możliwych.

Prof. Andrzej Zoll jest zgodny co do konieczności zamknięcia ID. Dostrzega jednak szansę na zażegnanie konfliktu. Widzi ją w zachowaniu I prezes SN, która dostrzega powagę sytuacji i szuka sposobu jej naprawy, ma nawet własne propozycje. Kluczową rolę, zdaniem prof. Zolla, ma premier. W jego gestii leży bowiem wycofanie wniosku z TK o zbadanie wyższości prawa krajowego nad unijnym. – Jeśli to zrobi, sytuacja powinna ulec poprawie. Potem należy szybko przystąpić do prac legislacyjnych i naprawić to, co zostało zepsute. Co zrobić z sędziami ID? – pytamy prof. Zolla. – Powinni wrócić do zawodów, które wykonywali przed przyjściem do Izby – uważa.

Jednomyślność rozmówców „Rz" nijak się ma do oceny sytuacji przez MS. Sebastian Kaleta, wiceminister sprawiedliwości, mówi „Rz", że resort od wielu lat jest gotowy do dalszego reformowania sądownictwa, która to reforma została zatrzymana z różnych przyczyn w ostatnich latach. – Wyrok TSUE skierowany jest do państwa i to wyłącznie ustawodawca może zdecydować, jakie działania podjąć. W mojej ocenie w związku z faktem, że UE nie ma kompetencji, by oceniać organizację polskiego sądownictwa, nie możemy podejmować decyzji o dalszych ustawach reformujących sądownictwo pod presją i na bezprawnych warunkach Brukseli. Ani ustawodawca, ani SN nie mogą ulegać tej presji – twierdzi.

Inne spojrzenie

Sporo ostrych słów płynie też z różnego rodzaju organizacji.

– Jest niedopuszczalne, aby rzekoma I prezes SN postanowiła o reaktywowaniu tzw. ID SN – piszą władze czterech europejskich stowarzyszeń sędziów i prokuratorów do Komisji Europejskiej, Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego. Chodzi o stowarzyszenia: Europejskich Sędziów Administracyjnych AEAJ, Europejscy Sędziowie dla Demokracji i Wolności MEDEL, Sędziowie dla Sędziów oraz Europejskie Stowarzyszenie Sędziów EAJ (zrzesza sędziów i prokuratorów). Głos zabrał też FOR (14 organizacji). Przypominają polskim władzom, jakie obowiązki niesie za sobą uczestnictwo w UE.