Poselskie propozycje ws. zmian w sądach i SN oraz organizacji TK pod ostrzałem Sądu Najwyższego

Kilka dni temu posłowie PiS złożyli w Sejmie dwa projekty: jeden dotyczył zmian w sądach powszechnych i SN, drugi organizacji Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem autorów propozycje są ukłonem w stronę Brukseli i zaproszeniem do dialogu z sędziami. Ci są innego zdania: to pudrowanie rzeczywiostości – mówią. Podobnie wypowiedział się we wtorek SN.

Swoją opinię o projektach przedłożyła I prezes SN. Podpisała ją osobiście prof. Małgorzata Gersdorf.

Jej zdaniem projekty są iluzoryczne i nie eliminują niekonstytucyjnych przepisów. Nie realizują też, podkreśla SN, zaleceń Komisji Europejskiej. Ta, jak przypomina pierwsza prezes, zalecała Polsce m.in. wyeliminowanie swobody decyzyjnej ministra sprawiedliwości w sprawie powoływania i odwoływania prezesów sądów, jak też zmianę decyzji już podjętych.

Zmiany w ogóle nie dotyczą procedury powoływania prezesów i decyzji już podjętych – napisano w opinii SN. Jej autorzy przypominają, że po nowelizacji lipcowej minister sprawiedliwości odwołał 129 prezesów i wiceprezesów sądów (nie musiał tego nawet uzasadniać), projekt zmian stan ten w istocie petryfikuje, a swobodę decyzyjną ministra czyni bardziej zakamuflowaną. W odniesieniu do problematyki przechodzenia sędziów w stan spoczynku pierwsza prezes SN zauważa, że z perspektywy konstytucji zmiana organu właściwego do wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który osiągnął 65 lat, niczego nie zmienia. Tym bardziej że jako akt urzędowy prezydenta RP wymagać będzie dla swojej ważności podpisu premiera.

Jedna ze zmian w ustawie o SN wprowadza nieostrą przesłankę, którą kierować się ma prezydent RP przy wyrażaniu zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego Sądu Najwyższego, który osiągnął 65. rok życia.

Pierwsza prezes SN zwróciła uwagę, że niewiele ona zmienia. Prezydent będzie dysponował całkowitą swobodą oceny przesłanek, którymi powinien się kierować przy podejmowaniu decyzji. Wskazuje na to użycie w projektowanym przepisie zwrotu „jeżeli prezydent uzna, że jest to uzasadnione".

– Ograniczenie swobody prezydenta przy podejmowaniu decyzji w tym zakresie jest pozorne – napisano w opinii.

Sędziowie SN zauważają też, że autorzy projektów nie zaproponowali wprowadzenia do ustawy o SN możliwości odwołania się od postanowienia prezydenta o odmowie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego SN, który ukończył 65. rok życia, tak jak jest w przypadku sędziów sądów powszechnych.

Tyle uwag do zmian w sądach. Druga nowela dotyczy TK, a w nim publikacji trzech wyroków z 2016 r.

– Projekt, tak jak i ustawa, którą ma zmienić, jest niekonstytucyjny – pisze prof. Gersdorf i twierdzi, że projekt jest zbędny. Przypomina też autorom, że konstytucja stanowi wprost, że orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne oraz podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu.

– Ich nieopublikowanie jest natomiast deliktem konstytucyjnym – zauważa.