Często wspólne mieszkanie lub dom nabywane są już po zawarciu małżeństwa, co w większości przypadków oznacza, że nieruchomość ta wchodzi do majątku wspólnego.
Nawet w takiej sytuacji, w pewnych okolicznościach, możliwa jest jednak przynależność mieszkania lub domu do majątku osobistego jednego z małżonków – wystarczy, że zostały one nabyte z majątku osobistego (np. z pieniędzy zarobionych przez małżonka przed zawarciem małżeństwa albo z pieniędzy pochodzących ze sprzedaży nieruchomości nabytej przez małżonka przed zawarciem małżeństwa).
Po ustaleniu, że nieruchomość należy do majątku wspólnego, należy sprawdzić, czy możliwe jest rozliczenie w ramach podziału tego majątku nakładów lub wydatków poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków na dom lub mieszkanie.
Co do zasady małżonek, który poczynił nakłady lub wydatki z majątku osobistego na rzecz należącą do majątku wspólnego, może żądać zwrotu tych nakładów lub wydatków podczas podziału majątku.
Istnieje jednak wyjątek, od tej zasady, który wyłącza możliwość żądania zwrotu takich nakładów lub wydatków, jeżeli zostały zużyte w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności majątkowej.
Zazwyczaj więc, jeżeli jeden z małżonków poczynił nakłady lub wydatki na nieruchomość należącą do majątku wspólnego (np. pokrył częściowo cenę nabycia nieruchomości z pieniędzy zarobionych przed zawarciem małżeństwa), ma prawo żądać rozliczenia tej kwoty podczas podziału majątku.
