Eugene Chapelier: Polski słownik migracyjny

Minister spraw wewnętrznych Mariusz Błaszczak po raz kolejny zachęcał niedawno Unię Europejską do skorzystania z doświadczeń Australii, która „radzi sobie skutecznie z napływem migrantów". Gdyby obejrzał dokument „Szukając schronienia", pokazany niedawno w ramach Warszawskiego Festiwalu Filmowego, wiedziałby, że australijska polityka migracyjna zakłada bezterminowe przetrzymanie „wyłowionych" ludzi w zamkniętych ośrodkach ulokowanych na obcych wyspach.

Wiedziałby też, że ONZ w sierpniu br. zaapelował do władz Australii o zamknięcie tych obozów, co jest realizowane. Czy naprawdę UE ma naśladować praktykę, od której odstępują jej pomysłodawcy?.

Uchodźca to nie zwyczajny migrant. Przysługują mu prawa umocowane w przepisach, ale także w tradycji europejskiej. W średniowieczu Żydzi wypędzeni ze całej Europy Zachodniej znajdowali azyl w Polsce; z kolei popowstaniowa Wielka Emigracja, a w wiek później – Rząd RP na uchodźstwie otrzymali schronienie na Zachodzie.

Według współczesnego prawa, uzyskać status uchodźcy może ten, „który na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem w kraju pochodzenia z powodu rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej nie może lub nie chce korzystać z ochrony tego kraju". Nie ma tu mowy o aspektach ekonomicznych; bywają zresztą bogaci uchodźcy, bo pieniądze nie zawsze chronią przed wojną i prześladowaniami.

Wśród „miliona" Ukraińców, których przyjęcie przez Polskę napawa dumą premier Beatę Szydło i prezesa Jarosława Kaczyńskiego, pewnie było wielu biednych ludzi, ale uchodźców było tylko dwóch. Ukraińcy uciekający przed wojną w Donbasie zawsze mogą bowiem znaleźć schronienie w innych regionach własnego kraju.

Inaczej jest w przypadku Syrii, gdzie od 2011 r. zginęło już 400 tys. osób. Trzeba naprawdę nic o niej nie wiedzieć, by twierdzić, że wszyscy jego obywatele są „migrantami ekonomicznymi" i odrzucić ich en bloc. Tak, jest możliwe, że tacy istnieją, ale o tym można się przekonać dopiero po indywidualnym sprawdzeniu wniosków.

Właśnie tego procesu dotyczy pomoc, o którą UE prosi państwa członkowskie. W ramach tzw. mechanizmu relokacji, Polska powinna przyjąć 6 tys. osób (głównie Syryjczycy) obecnie czekających na terytorium Włoch lub Grecji, a następnie rozpatrzyć ich wnioski o azyl.

Do tej pory nie przyjęła żadnej, mimo że plan relokacji nadal zobowiązuje. Razem z Czechami, Węgrami i Słowacją wymyśliła pojęcie „solidarności elastycznej". Ma to oznaczać, że oprócz przyjmowania uchodźców istnieją różne sposoby na rozwiązanie kryzysu migracyjnego.

Ale co konkretnie Polska robi, żeby ulżyć unijnym partnerom? Jej wkład w zachodnie starania o zaprzestanie działań wojennych w Syrii jest zerowy, a niemoc USA lub Francji w tej sprawie tylko potwierdza, że podstawowa przyczyna wielkiej tułaczki Syryjczyków raczej w najbliższym czasie nie zniknie.

Jednocześnie Polska przeznaczyła na pomoc dla krajów tranzytowych 12 mln euro... w przeciągu najbliższych 5 lat. Nawet, jeśli ta kwota na mocy decyzji politycznych nieznacznie wzrośnie, pozostanie kroplą w morzu. Liban, Jordania i Turcja wspólnie dają schronienie 4,5 milionom obywateli Syrii.

Inna rzecz, że ochrona zewnętrznych granic UE w ostatnim czasie zyskała na jakości za sprawą przekształcenia agencji Frontex w Europejską Straż Graniczną i Przybrzeżną. W działaniach w siedzibie Straży i w misjach terenowych bierze udział już kilkudziesięciu polskich funkcjonariuszy. Ale mimo że od otwarcia siedziby agencji w Warszawie mija 11 lat, nadal nie zostało zawarte porozumienie precyzujące szczegóły jej działalności. Prasa spekuluje nawet, że Frontex mógłby się wynieść z Polski.