W 2016 r. Sejm uchwalił aż 217 ustaw, w tym 149 nowelizacji oraz 68 nowych regulacji. Nie rozwiązano jednak wielu palących problemów, takich jak reprywatyzacja, kredyty frankowe, zatrudnianie Ukraińców do prac sezonowych czy nieprawidłowości w egzekucji komorniczej. „Rzeczpospolita" przygotowała listę regulacji, które powinny zostać uchwalone w tym roku.
Chaos w nieruchomościach
Brakuje ustawy reprywatyzacyjnej obejmującej całą Polskę. Wprawdzie na jesieni weszła w życie mała ustawa reprywatyzacyjna, ale dotyczy ona jedynie Warszawy. W Sejmie są dwa projekty ustaw jednak tylko dla stolicy. Został nawet powołany parlamentarny zespół do przygotowania ustawy reprywatyzacyjnej. Na razie projektu jednak nie ma. A że brakuje przepisów, reprywatyzacja odbywa się tylnymi drzwiami, czyli w sądach.
Potrzebna jest też nowa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, gdyż obecna generuje wiele problemów proceduralnych. Wciąż nie uchwalono też ustaw komorniczych, które mają usprawnić egzekucję, obniżyć jej koszty i ograniczyć przekręty.
Na uchwalenie czeka również tzw. pakiet wierzycielski Morawieckiego. To nowelizacje aż dziesięciu ustaw, w tym kodeksu postępowania cywilnego, które mają usprawnić ściąganie długów i zwiększyć pewność obrotu gospodarczego
Konieczne jest też uregulowanie sytuacji opiekunów osób niepełnosprawnych. Od stycznia osoby zajmujące się niepełnosprawnymi dziećmi otrzymują 1406 zł, a zajmujący się członkiem rodziny, którego niepełnosprawność powstała w dorosłym wieku, tylko 520 zł. I to nie zawsze, bo przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego jest uzależnione od sytuacji materialnej rodziny. Część osób, które zrezygnowały z pracy i poświęciły się opiece nad bliskim, nie otrzymuje więc żadnego wsparcia finansowego.
Ponad dwa lata temu Trybunał Konstytucyjny uznał, że takie zróżnicowanie jest niezgodne z art. 32 ustawy zasadniczej, czyli zasadą równości wobec prawa (sygn. K 38/13). Na podstawie tego wyroku sądy administracyjne przyznają wszystkim opiekunom świadczenie pielęgnacyjne.
Zmiany w podatkach
Dużo do zrobienia jest także w podatkach.
– Podatnicy oczekują przede wszystkim uproszczenia przepisów, z którymi na co dzień się borykają – mówi doradca podatkowy Grzegorz Gębka. – Przykładowo niejasna jest definicja działalności gospodarczej. Nie wiadomo, czy osoba wynajmująca dziesięć mieszkań to już przedsiębiorca czy też może płacić prosty zryczałtowany podatek. Prowadzącym firmy najwięcej problemów sprawia rozliczanie firmowych wydatków, np. dotyczących spotkań z kontrahentami. Tu też przydałyby się uproszczenia – dodaje Grzegorz Gębka.
Przydałoby się też uchwalenie przepisów o kwocie wolnej od podatku. Wprawdzie Sejm już to zrobił, ale w nowych regulacjach nie uwzględniono mechanizmu waloryzacji tej kwoty w zależności od aktualnego poziomu dochodów wyznaczającego granicę ubóstwa. Takie zalecenie było w wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Podatnicy czekają też na rozporządzenie ministra finansów. Przepisy o VAT zakładają bowiem, że od 2018 r. wszystkie transakcje przechodzące przez kasy fiskalne będą centralnie monitorowane (ma to zapobiec oszustwom). Czasu jest wprawdzie dużo, ale im wcześniej powstaną przepisy techniczne, tym łatwiej będzie można taką rewolucję przeprowadzić. Jeśli zostaną wydane w ostatniej chwili, producenci oprogramowania do kas nowego wzoru podniosą ich ceny. A wymiana czeka 2 mln urządzeń.
Potrzebne są także zmiany dotyczące pracy cudzoziemców. Rząd do września 2016 r. miał bowiem wdrożyć unijną dyrektywę 2014/36 z 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego.
Praca sezonowa
Dyrektywa przewiduje wprowadzenie obostrzeń – obowiązek zatrudniania na warunkach porównywalnych z oferowanymi pracownikom państwa przyjmującego. Oznacza to koniec tanich rąk do pracy ze Wschodu. Pierwotnie projekt ustawy przewidywał, że nowe przepisy wejdą w życie od stycznia 2017 r., ale Ministerstwo Rozwoju zablokowało te zmiany, bo były zbyt restrykcyjne dla polskich przedsiębiorców. Rozciągały nowe obowiązki na wszystkich Ukraińców, sprowadzanych zarówno do prac sezonowych, jak i innych tzw. krótkoterminowych. Obecnie resort rodziny, gospodarz projektu, deklaruje, że zmiany wejdą w życie nie wcześniej niż od kwietnia 2017 r., a dotychczasowe zasady sprowadzania Ukraińców będą obowiązywały do końca roku. Dyrektywa ma zostać wdrożona w jak najwęższym zakresie (w rolnictwie i usługach turystycznych). Ale wciąż nie ma nawet projektu ustawy.
Nierozwiązane pozostają też problemy związane z kredytami frankowymi. Wciąż nie spełniono wyborczych obietnic pomocy dla zadłużonych. Prezydencki projekt utknął w Sejmie. A notowania waluty nie są wcale dalekie od historycznego maksimum.
—współpraca mrz, ret, roch, mpa, wp
masz pytanie, wyślij e-mail do autorki: k.wojcik@rp.pl
Powiedzieli
Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich
Problemy reprywatyzacji narastają. Wciąż nie został wdrożony wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 maja 2015 r. (P 46/13) dotyczący stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnych sprzed wielu lat. Regulacja ma zasadnicze znaczenie w sprawach reprywatyzacyjnych. Nie zostały też uregulowane zasady kwestionowania rozstrzygnięć komisji regulacyjnych i komisji majątkowej (dotyczących zwracania majątków Kościołom i związkom wyznaniowym) na drodze sądowej. Nieustalone statusy nieruchomości naruszają bezpieczeństwo prawne obywateli wywodzących swoje prawa z historycznych aktów, które nadal mogą być podważane (np. dekret o reformie rolnej, dekret o nacjonalizacji lasów itp.) Dotyczy to znacznych obszarów kraju oraz utrudnia obrót nieruchomościami, inwestycje i niepotrzebnie obciąża sądy. Uwagi wymaga też problem chronienia lokatorów budynków zwracanych poprzednim właścicielom.
Grzegorz Grochowina, menedżer w KPMG
Wartym uwagi rozwiązaniem byłoby niewątpliwie napisanie od nowa ustaw o podatkach dochodowych zarówno dla osób fizycznych, jak i prawnych. Nad tym powinien pochylić się ustawodawca w 2017 r.
Można by rozważyć stworzenie oddzielnych regulacji dla przedsiębiorców i dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Chodzi nie tyle o zupełną zmianę przepisów, ile o zredagowanie ich w sposób czytelny i niebudzący wątpliwości, uwzględniając interpretacje ogólne i wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych ma już bowiem ponad 25 lat i przez wielokrotne nowelizacje stała się niezrozumiała dla podatników, pełna martwych już przepisów.
Dorobek Sejmu w liczbach
W 2016 r. Sejm uchwalił 217 ustaw, w tym 149 nowelizacji oraz 68 nowych ustaw (wśród nich było 14 ustaw wyrażających zgodę na ratyfikację umów międzynarodowych przez prezydenta).
Na przyjęte w minionym roku ustawy złożyło się 68 projektów poselskich oraz trzy projekty komisyjne (w tym jeden rozpatrywany wspólnie z rządowym).
Projekty poselskie nie przechodzą przez proces uzgodnień międzyresortowych, konsultacji społecznych i publicznych oraz pełnego opiniowania. Nie podlegają także procedurze oceny skutków regulacji. Obarczone są więc ryzykiem wystąpienia większej ilości błędów.
Potem zaś potrzebne się stają kolejne nowelizacje, które je naprawią.
